Tag: Apple

Categorieƫn
AI crypto technologie

De journalist die als investeerder miljardair werd, stopt ermee

Deze week sprongen een paar human interest verhalen in het oog. De rijkste Welshman, Sir Michael Moritz, die als journalist bij Time ooit door Steve Jobs op een zwarte lijst werd gezet, vertrok na bijna 40 jaar bij Sequoia Capital. En terwijl CEO Sam Altman de aarde rondreisde om wereldleiders te ontmoeten, bleek OpenAI geleid te worden door Mira Murati, een vrijwel onbekende 35-jarige Albanese vrouw.

Beeld: Midjourney. Prompt: man met grijs haar loopt weg, skyline van San Francisco op de achtergrond.

Het kleine koninkrijk

De eerste keer dat ik de naam Michael Moritz tegenkwam, was in 1992 toen Frans Straver, met wie ik later Planet Internet zou oprichten, en ik samen aan de UvA afstudeerden op het sexy onderwerp ‘succes- en faalfactoren van interactieve media op de consumentenmarkt.’ In die tijd beschikten uitsluitend besnorde boekhouders over een computer en alleen de grotere drugsdealers gebruikten een mobiele telefoon.

Wie een serieus boek zocht over de computerindustrie, kon nergens anders terecht dan bij de American Book Center in Amsterdam. Daar vonden we het fantastische boek dat toen al bijna een decennium oud was, van de hand van Moritz, getiteld ‘Het Kleine Koninkrijk’, over hoe Steve Jobs begin jaren tachtig bij Apple de Mac ontwikkelde.

“Zoveel van wat er is gebeurd, is verbonden met Apple en het verhaal van dit buitengewone bedrijf, dat ik merk dat de broodkruimels van Apple over mijn levenspad zijn uitgestrooid”, aldus Moritz, die het spijt dat hij zijn ruzie met Jobs nooit heeft bijgelegd voor diens overlijden. Het boek plantte bij Frans en mij het zaadje dat het mogelijk was voor twee jonge gasten om een succesvol bedrijf op te zetten in de technologiewereld, iets waar we tot het lezen van Moritz’ boek nog nooit over hadden nagedacht.

Toen ik eind jaren negentig voor mijn volgende startup na Planet Internet naar Amerika verhuisde, was Moritz uiteraard de eerste investeerder waar ik bij aanklopte. Probeerde aan te kloppen eigenlijk, want ik kwam nooit verder dan de inbox van een junior medewerker van Sequoia die me vriendelijk afwees. Later begreep ik dat Sequoia, en Moritz in het bijzonder, tijdens die dotcom-boom duizenden ondernemingsplannen per jaar ontvingen maar slechts enkele tientallen investeringen deden.

Van Airbnb tot Zoom

Michael Moritz werd geboren in Wales als kind van joodse ouders, die de opkomst van de nazi’s in Duitsland waren ontvlucht. Hij was jarenlang als journalist van Time gestationeerd in San Francisco en schreef veel over de technologiewereld. Don Valentine, de oprichter van Sequoia en de man die investeerde in ondermeer Apple, Atari, Cisco, Oracle en Electronic Arts, zag iets in de Britse journalist en bood hem de kans aan de slag te gaan als investeerder.

In de daaropvolgende 38 jaar dat Moritz actief was voor Sequoia reeg de investeringsmaatschappij de successen aaneen. Onder zijn bewind investeerde Sequoia in vrijwel alle bedrijven waarvan we vandaag apps op onze telefoons of computer hebben, of die we voor werk direct of indirect gebruiken, waaronder Google, Dropbox, Linkedin, Yahoo, Airbnb, PayPal, Instagram, YouTube, Whatsapp, Nvidia, Zoom en OpenAI.

In Ć©Ć©n van zijn zeldzame interviews zei Moritz:

“Een van de dingen die in onze industrie ondergewaardeerd wordt, is hoeveel je kunt leren van iemand die tientallen jaren jonger is dan jij. Dat zijn de mensen die misschien wel ongewone dingen gaan doen; ze begrijpen iets heel goed, zijn onafhankelijke denkers en duidelijk slim en begaafd.”

Begin deze eeuw initieerde Moritz ook Sequoia’s bijzonder lucratieve uitbreiding naar China. Uiteindelijk was Moritz voorzitter van Sequoia van midden jaren negentig tot 2012, toen hij de dagelijkse leiding over het bedrijf opgaf vanwege “een zeldzame medische aandoening die kan worden behandeld maar ongeneeslijk is”. Toch bleef hij partner van Sequoia tot zijn aangekondigde vertrek deze week.

De laatste jaren richtte Moritz zich klaarblijkelijk meer op e-commerce en leidde Sequoia’s investeringen in Stripe (geschatte waardering $50 miljard), Klarna ($6.7 miljard), Instacart ($12 miljard) en Getir ($6.5 miljard). De posities in de Raad van Commissarissen van die bedrijven zal hij geleidelijk overdragen.

Een flinke krukstart

Forbes schat Moritz’ vermogen op $5,2 miljard, voornamelijk dankzij zijn belangen in internetbedrijven. Moritz en zijn vrouw doneren het grootste deel daarvan aan goede doelen, vooral via hun eigen stichting Crankstart (krukstart). Ze maken daar best haast mee, getuige het verslag op de website:

“In 2022 hebben we $200 miljoen aan subsidies verstrekt, waarvan 60 procent aan non-profitorganisaties in de San Francisco Bay Area. De subsidies varieerden in grootte van $1.000 tot $18.500.000 en gingen naar 363 organisaties.”

Andere in het oog springende donaties waren $20 miljoen aan de Amerikaanse burgerrechtenbeweging ACLU,  $50 miljoen aan zijn alma mater de universiteit van Oxford, en liefst Ā£75 miljoen aan dezelfde universiteit om te besteden aan studiebeurzen voor kinderen uit gezinnen met een laag inkomen. Moritz was niet uit het oog verloren dat hij ooit zelf een studiebeurs had genoten.

Wat ik zelf opvallend vond, was dat Moritz via Crankstart de fameuze literaire Booker Prize voor minstens vijf jaar financiert, nadat de vorige sponsor zich had terug getrokken. Maar in tegenstelling tot die sponsor wilde Moritz geen enkele naamsvermelding koppelen aan zijn gift omdat hij en zijn echtgenote vinden dat de Booker Prize een prestigieuze prijs is die geassocieerd moet worden met de naam van de prijs, niet met de naam van de sponsor.

De overeenkomst tussen Steve Jobs en Sir Alex Ferguson

In 2009 bracht Moritz een herziene versie uit van zijn boek over Apple, getiteld ‘De Terugkeer naar het Kleine Koninkrijk: Steve Jobs, de Creatie van Apple en Hoe het de Wereld Veranderde.’ Het boek blijft een absolute aanrader voor iedereen die in innovatie en creativiteit is geĆÆnteresseerd.

Tot mijn verrassing schreef Moritz, ondanks zijn al bijna een halve eeuw durend verblijf in San Francisco nog altijd een verstokt fan van Manchester United, in 2015 samen met de legendarische coach Sir Alex Ferguson een boek over leiderschap.

In een interview over dat boek deelde Moritz een aantal observaties over de overeenkomsten tussen Steve Jobs en Sir Alex:

“Als het op leiderschap aankomt, denk ik dat er overeenkomsten zijn. Op hun eigen manier zijn het allebei perfectionisten. Met Sir Alex was ik op zoek naar een manier om uit te leggen wat volgens mij de basisprincipes zijn van goed leiderschap. Ik denk niet dat ze erg verschillen tussen Silicon Valley en het voetbalveld, en ze zijn universeel toepasbaar. Het probleem met de principes van leiderschap is dat ze vrij gemakkelijk zijn op te noemen, maar heel moeilijk toe te passen.

Sir Alex, Steve, ze hadden allebei de energie om anderen consequent naar een doel te duwen, aan te sporen, over te halen dat ze zelf voor ogen hadden. Ik denk dat het grote verschil tussen management en leiderschap is dat de leider mensen kan overtuigen om het onmogelijke te doen.”

Tijd voor een nieuw boek?

Het wordt nog interessanter wanneer Moritz zijn eigen investeringscriteria deelt. “Als ik wil investeren begin ik met een marktopportuniteit, want als een bedrijf start in een markt die er onveranderlijk uitziet en waarvan het er niet op lijkt dat hij gaat groeien, dan zal het geen groot bedrijf worden. Verder zijn we op zoek naar mensen die volledig geobsedeerd zijn. Mensen die niets liever doen dan werken aan het product of de dienst die ze hebben bedacht.”

In Nederland hanteren veel investeerders het archaĆÆsche clichĆ© ‘het gaat om de vent, niet om de tent’; maar Moritz noemt als eerste criterium juist een grote markt, die vatbaar is voor verandering. Dat is een interessante invalshoek. Een topondernemer in een kleine markt is in deze zienswijze niet zo interessant.

En dat roept de vraag op of Moritz, als zijn tijd en gezondheid het toelaten, voor het eerst een boek zou willen schrijven waarin hij zijn eigen visie deelt op ondernemerschap, innovatie en leiderschap, in plaats van te schrijven over mensen als Jobs en Ferguson.

Mijn favoriete boek voor tech-ondernemers is ‘Het moeilijke van moeilijke dingen: Een bedrijf opbouwen als er geen gemakkelijke antwoorden zijn’ van voormalig ondernemer Ben Horowitz, inmiddels vooral bekend als mede-oprichter van venture capital-bedrijf Andreessen Horowitz.

Horowitz is een uitzondering, want net zoals veel voormalig topsporters slechte trainers blijken te zijn, lukt het ook maar weinig succesvolle ondernemers om zich te ontwikkelen tot goede investeerders. Laat ik het bij mezelf houden: als mensen advies vragen over investeringen, antwoord ik altijd dat ik weliswaar jarenlang werkzaam ben geweest als investeerder, maar ik nooit heb gezegd dat ik er goed in was. Daarom ben ik ook weer ondernemer geworden.

Moritz, inmiddels geridderd tot Sir Michael, heeft geen enkele ondernemerservaring. Blijkbaar was dat geen enkele belemmering bij het behalen van extreem veel succes als investeerder. Het is hoog tijd dat iemand met zijn geweldige track record, enorme netwerk en scherpe pen, zijn kennis en ervaring deelt in de vorm van een nieuw boek.

De drijvende kracht achter OpenAI is een 35-jarige Albanese vrouw

Oprichter en CEO van OpenAI Sam Altman bezocht de voorbije weken liefst 22 landen waaronder Israƫl, Jordaniƫ, Qatar, de Verenigde Arabische Emiraten, India, Zuid-Korea, Japan, Singapore, Indonesiƫ en Australiƫ. Altman ontmoette studenten, durfkapitalisten en leiders waaronder de Indiase premier Modi, de Zuid-Koreaanse president Yoon Suk Yeol en de Israƫlische president Herzog. Eerder op zijn reis ontmoette Altman de Britse premier Sunak, de Duitse bondskanselier Scholz en de Franse president Macron. (Weet u het nog, met donkerbruine schoenen?)

Onderwerp van alle gesprekken was de vraag: is AI te vertrouwen, of zijn overheidsmaatregelen nodig? Dus het was direct nieuws toen Reuters vrijdag zag op de LinkedIn-pagina van OpenAI’s ‘Trust & Safety Leader’ Dave Willner dat hij na anderhalf jaar met stille trom was vertrokken. Willner had het over familieredenen, wat uiteraard mogelijk is.

Maar ik constateer ook dat Willner volgens zijn LinkedIn-profiel met 18 maanden dienstverband al een flink spaarpotje aan opties in OpenAI heeft zeker gesteld, die bij de geschatte bedrijfswaardering van $27 tot $29 miljard voor OpenAI dermate veel waard zijn dat het leven van de familie Willner niet significant veel beter wordt als hij er nog een jaar of wat aan vast zou plakken. Immers, het verschil in levenskwaliteit tussen 10.000 Euro of 20.000 Euro verdienen is veel groter, dan het verschil tussen 10 miljoen of 20 miljoen op de bank.

Tot er een opvolger is gevonden wordt het team van Willner (blijkbaar is er een Trust & Safety team bij OpenAI) bekleed door de CTO, Mira Murati. Wie is deze vrouw, die op ChatGPT zelf nog volledig onbekend is?

Mira Murati? Zegt me niets, aldus ChatGPT over de eigen baas.

CEO Magazine kwam vorige week met een portret van Mira Murati. Hoewel, portret; uit het ontbreken van een geposeerde foto en de afwezigheid van letterlijke citaten van Murati, mag worden geconcludeerd dat ze niet mee had gewerkt aan het artikel.

Hoewel Murati onbekend is op haar eigen ChatGPT, heeft de concurrent, Google Bard, wel de nodige informatie over haar:

“Mira Murati is de Chief Technology Officer van OpenAI. Ze is een briljant ingenieur die aan verschillende AI-projecten heeft gewerkt, waaronder ChatGPT, Dall-E en Codex. Ze is ook een voorstander van de regulering van AI, omdat ze gelooft dat het belangrijk is om voorzorgsmaatregelen te nemen om misbruik van AI te voorkomen.

Murati is geboren in AlbaniĆ« en studeerde werktuigbouwkunde aan het Dartmouth College. Daarna werkte ze als stagiaire bij Goldman Sachs en Zodiac Aerospace voordat ze bij Tesla ging werken als Senior Product Manager van het Model X. In 2016 trad ze in dienst bij Leap Motion. In 2018 kwam ze bij OpenAI en in 2021 werd ze gepromoveerd tot CTO.”

Daar zijn verschillende zaken opmerkelijk aan. Allereerst is de omschrijving van Murati op Bard bijna letterlijk identiek aan die in het artikel van CEO Magazine. Dat roept de vraag op welke bron de originele informatie had en welke bron klakkeloos kopieerde? Het is voer voor advocaten in de AI-wereld, waarin echt en nep of origineel en kopie compleet inwisselbaar lijken.

Ten tweede moet Murati een soort wonderkind zijn, want het is zeldzaam dat iemand met de studie werktuigbouwkunde zo pijlsnel carriere maakt in de software. De ene studie gaat over de wijze waarop bijvoorbeeld de Tesla X in elkaar wordt gezet, de andere over de software waarmee de auto zelfrijdend wordt gemaakt.

Ten derde blijkt Murati op 16-jarige leeftijd vanuit Albaniƫ naar Canada te zijn verhuisd. Ik vroeg aan Bard of Murati alleen verhuisde, of met haar ouders. Bard antwoordde dat Murati en haar man Sokol in 1993 met hun twee kinderen vluchtten naar Canada. Maar in 1993 was Mira Murati vijf jaar oud en dat is ook in Albaniƫ aan de vroege kant om al een gezin gesticht te hebben. Kortom; er is nog een hoop te verbeteren aan de AI-activiteiten van Google.

Murati en Moritz: America first

Er zit er een opvallende parallel in de levensloop van Mira Murati en Michael Moritz. Beiden kwamen uit een klein Europees land naar Amerika, waar ze de kans kregen hun kennis te vergroten op uitstekende universiteiten om vervolgens hun potentieel te benutten in topondernemingen.

Ik zeg niet dat elke Ethiopiƫr een potentiƫle topondernemer is of dat in elke vluchteling uit Aleppo een hersenchirurg schuilt, maar in de maand dat in Nederland een kabinet valt over een paar duizend extra immigranten per jaar, pleit ik wel voor een rationeel immigratiebeleid. Europa is oud, Aziƫ ook; meerdere werelddelen vergrijzen in hoog tempo. Tegelijkertijd zijn er op voorheen onverwachte plekken mensen die veel kunnen bijdragen aan de wereld, als ze maar de kans krijgen.

Uiteraard kijk ik door een gekleurde bril, want ook ik kwam ooit door een uitwisseling en een studiebeurs vanuit Amsterdam terecht op een universiteit in San Francisco, waar ik internet voor het eerst zag. Moritz en Murati kwamen uit Wales en AlbaniĆ« naar de San Francisco Bay Area. Maar waar in Europa of AziĆ« zouden ze zo welkom zijn geweest als daar? En waar zou hun afkomst zo’n geringe rol spelen? Welke Europese of Aziatische venture capitalist zou een journalist een kans geven als investeerder, of een jonge Albanese vrouw de technische leiding over een miljardenbedrijf als OpenAI? Dat zou ondernemers, stemmers en beleidsmakers te denken moeten geven.

Spotlight 9: Ripple blijft verbazen, maar hoe lang nog?

De grafiek is niet ondersteboven; er waren op Ripple na alleen dalers onder de toonaangevende beleggingen in de tech-sector.

Het was een week vol treurnis en mineur in het tech-hoekje van de beurzen. Maar waar ik een correctie had verwacht op de enorme koerssprong van Ripple na de gerechterlijke uitspraak van vorige week, bleef XRP redelijk stabiel terwijl de andere grote crypto’s, Bitcoin en Ethereum, allebei daalden.

Daarom downloadde ik van Coinmarketcap de koersdata van XRP van de laatste dertig dagen en vroeg Code Interpreter van OpenAI om de koers af te zetten tegen het handelsvolume. Daaruit rolde deze interessante grafiek:

De rode lijn geeft het handelsvolume aan, de blauwe lijn de koers.

Het handelsvolume in XRP is de laatste week enorm afgenomen, na een enorme piek in de dagen direct na de uitspraak van de rechter. De dalende blauwe lijn die de koers weergeeft, loopt nu parallel met de rode lijn van het dalende handelsvolume.

Dat betekent dat de koers niet langer kan worden gestuwd door een toenemende vraag. De beleggers die geloven in XRP houden vast. Maar er komen op de huidige koers niet genoeg nieuwe kopers bij in de markt, om het aantal verkooporders te compenseren. Een verdere correctie van XRP lijkt onvermijdelijk.

En slecht nieuws voor de crypto-enthousiastelingen: wie een jaar geleden XRP kocht, zou zeker blij moeten zijn met een stijging van 105%. Maar dat is nog altijd een stuk minder dan de koerssprong van 160% die Nvidia het laatste jaar maakte, gedreven door de AI-hype die sterke processoren vereist.

Opvallende links deze week

Het Witte Huis heeft vrijdag vertegenwoordigers van zeven leidende bedrijven op AI-gebied uitgenodigd en samen met hen een soort convenant aangekondigd, waarin de bedrijven ondermeer toezeggen om digitale watermerken toe te voegen aan hun systemen. (Dus als het goed is weten we snel wie nu de tekst van wie had gekopieerd over Mira Murati: Bard of CEO Magazine?)

De deelnemende bedrijven zijn de laatste weken regelmatig onderwerp geweest op deze plek, te weten Microsoft (met Bing), Google (Bard), OpenAI (ChatGPT), Anthropic (Claude), Inflection (Pi), Amazon en Meta (LLaMA).

Feitelijk erkent Meta hiermee de voorsprong van OpenAI en hoopt het door zijn technologie open source te maken zoveel ontwikkelaars van buiten het bedrijf aan te trekken, dat het met LLaMA 2 alsnog de achterstand kan inlopen. Een slimme strategie van Meta, die onderscheidend is ten opzichte van de gesloten AI-platformen van OpenAI en Google.

Het blijft verbazingwekkend hoe snel de AI-toepassingen verbeteren. Na tekst en foto’s zijn nu video’s aan de beurt en Twitteraar Nathan Lands deelde een mooi overzicht.

Twee weken geleden beschreef ik mijn twijfel over de jubelverhalen van Mark Zuckerberg over zijn nieuwe app Threads, de AliExpress-versie van Twitter. Toegegeven, door de installed base van Instagram zullen er honderden miljoenen mensen Threads uitproberen. Maar de app is te slordig, saai en voorspelbaar om veel herhaald gebruik te genereren, tenzij er snel verbeteringen in de app worden aangebracht.

Deze journalist legt haarfijn uit wat er allemaal schort aan Threads. Een goed punt: waarom is er alleen een app voor de mobiele telefoon en kan Threads niet op een computer worden gebruikt, als het platform gaat over tekstberichten? Ik ben benieuwd hoe lang het duurt voor de eerste significante updates worden uitgebracht door Meta, want het zou goed zijn als er een serieuze concurrent ontstaat voor Twitter.

Christopher Nolan en Hoyte van Hoytema maken letterlijk en figuurlijk grote films

In al het digitale geweld is filmschrijver en regisseur Christopher Nolan een zegen. Hij filmde het meesterwerk Oppenheimer op 70 millimeter IMAX film en gebruikt geen computertrucen (Computer Generated Images, CGI) in zijn films. Deze video toont hoe de film letterlijk aan elkaar wordt geplakt uit drieƫnvijftig rollen film van drie minuten en vierentwintig seconden elk. In totaal is de film, die drie minuten en negen seconden lang duurt, 17.7 kilometer lang en weegt 272 kilo. Dat is nog eens wat anders dan Love Island op je iPhone kijken.

Nolan vindt CGI ’te veilig, het beeld lijkt niet de dreiging te bevatten van bijvoorbeeld een echte explosie, hoe klein ook’. Hij schiet op film omdat dit het meest lijkt op het beeld dat het menselijk oog waarneemt. Dat en meer is te zien in deze video waarin Robert Downey Jr en Christopher Nolan de meest gestelde vragen op het web over hen beantwoorden.

Ik schrijf dit allemaal in de aanloop naar Zomergasten, volgende week zondag te zien op uw ouderwetse flat screen televisie met als gast de fenomenale director of photography Hoyte van Hoytema. Hij filmde met Nolan onder andere Dunkirk, Tenet, Interstellar en Oppenheimer. En wie komende week Oppenheimer gaat bekijken in de bioscoop; ga naar de IMAX en ik hoor graag hoe het beviel.

Fijne zondag!

Categorieƫn
AI crypto NFT's technologie

Twee Nederlandse startups met een wereldmarkt

Normaal gesproken schrijf ik niet over mijn eigen werk, liever probeer ik achtergronden, tips en inzichten te delen waar je hopelijk als lezer iets aan hebt. Maar omdat er vaak naar wordt gevraagd, vertel ik je dit keer graag over twee investeringen waar ik enthousiast over ben. Uiteraard ook aandacht voor opvallende zaken in de techwereld, zoals de jubelende cryptowereld over Ripple, het nieuwe AI-bedrijf van Elon Musk, file ontwijken per drone en Lionel Messi’s deal met Apple. Maar nu eerst iXora en Unveil.

iXora uit Ede heeft een vorm van vloeibare koelingstechnologie (immersion cooling) ontwikkeld waardoor datacenters meer dan 30% energie en ruimte besparen, omdat er geen ventilatoren meer nodig zijn zoals bij de gebruikelijke luchtkoeling van computers. En de nieuwste generatie chips wordt dermate heet dat luchtkoeling te inefficiƫnt en duur wordt, maar gezien de CO2 uitstoot ook maatschappelijk onaanvaardbaar. Dat maakt de marktpotentie van iXora wereldwijd enorm.

Unveil uit Amsterdam koppelt via een eigen marktplaats topfotografen aan verzamelaars op basis van blockchain-technologie. Door een zorgvuldig curatieproces vinden verzamelaars wereldwijd op een gebruiksvriendelijke wijze nieuw hoogstaand werk. Verzamelaars kunnen het fysieke werk kopen, een print, een digitale versie in de vorm van een NFT, of allebei. Unveil kan een cruciale rol vervullen in de explosie van door AI gegenereerde nepfoto’s; het garandeert authenticiteit.

Ik heb eerder met veel plezier en succes met deze ondernemers gewerkt, hun bedrijven zijn voorlopers in snel groeiende wereldwijde markten en duurzaamheid is een belangrijk onderdeel van hun propositie. En niet onbelangrijk: er is ook voor jou een mogelijkheid om al met een klein bedrag als investeerder te participeren, terwijl dat meestal slechts is voorbehouden aan vc-fondsen met hele diepe zakken.

Let op: dit is geen reclame voor beleggen in deze bedrijven. Ik leg uit wat mijn overwegingen waren om te investeren, maar ik wil benadrukken dat beleggen in startups de allerhoogste vorm van risico heeft. Simpel gezegd luidt mijn advies: alleen doen met geld dat je zou kunnen verliezen. En vooral doen omdat je de doelstellingen van de bedrijven ondersteunt.

Waarom winkelt Warren Buffett op de Veluwe?

Begin dit jaar tekende iXora tijdens de CES in Las Vegas een licentie-overeenkomst met het Amerikaanse bedrijf Lubrizol, een dochterbedrijf van Berkshire Hathaway, de investeringsmaatschappij van de legendarische Warren Buffett. Waarom zou een dergelijke wereldspeler een licentie nemen op technologie van een Nederlandse startup?

Hypotherm Rack Management (HRM) van iXora. Server erin en klaar. Cruciaal: past in een standaard 19 inch rack, wereldwijd de standaard in datacenters.

Het antwoord luidt dat wereldwijd versneld enorme vraag is ontstaan naar energiebesparende oplossingen sinds de invasie van Rusland in de Oekraine het gehelmde Russische buurbezoek. Daar komt nog bij dat energieverbruik in datacenters een extreem grote rol speelt, omdat naast vastgoed en apparatuur de energiekosten de grootste kostenpost vormen. Datacenters staan nog vol met energieslurpende ventilatoren, die overbodig worden door iXora’s vloeistofkoeling.

Bij gebruik van de iXora-oplossing kan een datacenter meer servers kwijt per vierkante meter, met lagere energiekosten en daardoor ook met een gereduceerde carbon footprint. Voeg daarbij de enorme toename naar cloud- en streamingdiensten van de laatste jaren en de huidige explosie van AI-toepassingen, waardoor onomkeerbaar wordt dat zware server-intensieve toepassingen de markt zullen domineren. Conclusie: immersion cooling is hot.

Eigen ervaring met datacenters

Mijn persoonlijke ervaring met datacenters gaat ver terug, zo was ik met Flabber en 925 jarenlang zeer tevreden klant bij het innovatieve hostingbedrijf True. (Jort Kelder en ik hebben 15 jaar geleden zelfs een licht humoristisch filmpje opgenomen in hun datacenter.) Dus toen True-oprichter Vincent Houwert na de verkoop van True en wat omzwervingen in de CaraĆÆben het niet kon laten om weer te gaan ondernemen en iXora begon, was ik direct geĆÆnteresseerd.

Met Planet Internet ben ik jarenlang klant en wederverkoper geweest van de diensten van datacenters en daarbij heb ik door schade en schande ondervonden hoe complex datacenters functioneren. Het is weliswaar een miljardenbusiness, maar wel eentje waarin elk dubbeltje wordt omgedraaid. Ik vergelijk datacenters altijd met drinkwater uit de kraan: iedereen heeft het nodig en gebruikt het, maar elke cent eraan besteed is een cent teveel dus de marges zijn dun.

Eigenaren van datacenters hebben een gruwelijke hekel aan risico’s en ondoorzichtige investeringen. Juist daarom vind ik iXora zo interessant: het is de enige partij ter wereld die immersion cooling mogelijk maakt in de bestaande infrastructuur van een datacenter.

In een miljardenmarkt zijn er uiteraard genoeg concurrenten, maar die koelen ofwel alleen de chip, waardoor de rest van het moederbord warmte blijft afgeven en ventilatoren nodig blijven, of hun oplossingen vereisen de installatie van complete jacuzzi’s waarin de servers worden ondergedompeld.

Maar ik weet uit ervaring dat eigenaren van datacenters een enorme afkeer hebben van dit soort gekkigheid, want er is kans op lekkage van vloeistoffen in hun datacenters waar kilometers kabels onder de verhoogde vloeren lopen. En niemand wil robotarmen gebruiken om een server uit zo’n badkuip te hijsen, wat nodig is om alleen al een simpele harde schijf te vervangen.

De oplossing van iXora is bewust ontwikkeld voor eenvoudige installatie en onderhoud. Niks robotarm of badkuip: een iXora chassis past in het wereldwijd gangbare 19 inch rack en iedereen die een computer kan tillen, kan een server in een iXora HRM schuiven.

Het team kent de klant

Die eenvoud in de oplossing vindt zijn oorsprong in de ervaring van het iXora team, dat letterlijk en figuurlijk groot is geworden in datacenters. De founders van iXora zijn behalve uitvinder Vincent Houwert, eerder dus oprichter van hostingbedrijf True, CEO Job Witteman, voorheen oprichter en 17 jaar CEO van de Amsterdam Internet Exchange AMS-IX en CCO Vincent Beek, die decennia commerciĆ«le ervaring heeft in de internationale technologie-wereld.Ā En Erwin Bleeker, die ‘supertechneut’ uit het eerder genoemde filmpje, is in februari bij iXora gekomen nadat hij een paar jaar bij Dell heeft uitgelegd hoe zo’n datacenter werkt ;-).

iXora webinar donderdag 20 juni

Meer informatie over de mogelijkheid om te participeren in iXora staat inĀ deze samenvatting van twee pagina’s. Investeren kan al vanaf ā‚¬ 5.000 en afhankelijk van je bijdrage geldt er een bonus tot 30%. Als je meer wilt weten over iXora raad ik je aan om aanstaande donderdag 20 juli om 20.00 uur het webinar te bekijken waarin CEO Job Witteman toelicht wat iXora doet met immersion cooling. waarom dat belangrijk is voor de wereld en hoe jij daaraan kunt bijdragen.

The Manhattan Project van Andrea Camiolo. Unveil garandeert de maker en het aantal exemplaren, in dit geval een serie van drie.

Unveil cureert wat echt is, in het tijdperk van nep

Ik schrijf veel over AI omdat het de markt is waarin op dit moment de meeste vooruitgang wordt geboekt, met de grootste potentiƫle markt, namelijk vrijwel elke aardbewoner. Tegelijkertijd maak ik me zorgen over de wijze waarop AI het mogelijk maakt om alle vormen van beeld en geluid te manipuleren.

Zoals je misschien weet heb ik een grote liefde voor fotografie, een passie die helaas gepaard gaat met een evenredig groot gebrek aan talent. Mijn oud-collega Alexander Sporre waarmee ik heb gewerkt bij business site 925, is wel een getalenteerd fotograaf. Maar Alexander is ook een talentvol ondernemer en hij is met een aantal partners met UnveilĀ in een groot gat in de markt gesprongen.

Ik geloof in de propositie van Unveil om in de explosie van door AI gegenereerde fotoā€™s, te fungeren als een baken en marktplaats van originaliteit en authenticiteit.

Wat maakt Unveil uniek?

De ontwikkelingen op het gebied van AI gaan dermate snel, dat er wereldwijd enorme behoefte bestaat aan een onafhankelijke partij die de authenticiteit van digitaal werk garandeert. Het is zonder zo’n onafhankelijke partij als Unveil al niet meer mogelijk om te zien of een foto echt is, of gegenereerd met AI.

Derde generatie marktplaats

Ik zie Unveil als een derde generatie marktplaats. In de eerste vorm waren marktplaatsen generiek, denk aan Marktplaats in Nederland en Craigslist in Amerika, met een groot ongefilterd aanbod. (Beiden overigens voor honderden miljoenen gekocht door eBay.) De tweede generatie marktplaatsen waren een gecureerd onderdeel van een groot generiek aanbod, denk aan Uber Black en Airbnb Plus, of het Nederlandse Catawiki, feitelijk een gecureerde versie van eBay. 

In de nieuwste generatie marktplaatsen, waarvan Unveil een voorloper is, zie je uitsluitend een zorgvuldig gecureerd aanbod van hoog niveau met een selecte kleine groep aanbieders, die vaak exclusief aan een platform zijn verbonden.Ā Unveil heeft al ruim 1500 fotografen aan zich weten te binden, waaronder een groot aantal internationale topfotografen zoals Bastiaan Woudt en Paul Cupido.

Wereldwijde markt, altijd traceerbaar

Unveil verbindt digitale kunst met fysieke prints op de blockchain, waardoor kunstfotografie als wereldwijd verhandelbaar product traceerbaar wordt, met als doel om enerzijds royalty’s te verstrekken aan de maker en anderzijds de verzamelaar te garanderen dat het gekochte werk authentiek is, met garanties over het geproduceerde aantal. Dit lost wereldwijd een enorm groot probleem op.

Bewezen businessmodel: marktplaats

Vanuit financieel oogpunt is het cruciaal dat het businessmodel van een marktplaats bewezen is en juist in deze markt zeer rendabel, op basis van een commissie van 12.5%. Een dergelijke solide commissie in combinatie met de prijzen die gerenommeerde fotografen voor hun werk ontvangen, biedt hele goede perspectieven voor Unveil.

Het team

De founders van Unveil zijn behalve Chief Product Officer Alexander Sporre (ex-Richemont, co-founder Stories, kunstfotograaf) tevens Chief Commercial Officer Titus de Jong (ex-Salesforce, ex-HP) en Chief Creative Officer Julian Mollema (award winning designer, Ex-Build in Amsterdam). Allen ondernemers met een solide track record op hun eigen gebied. Daarnaast is cruciaal dat ook vanuit de kunstwereld veel interesse bestaat in Unveil. Zo is het Hoofd Fotografie van Sothebyā€™s EMEA toegetreden tot de Advisory Board van Unveil.

Participeren in Unveil

Meer informatie over de mogelijkheid om te investeren in Unveil staat in deze samenvatting van twee pagina’s. Als je meer wilt weten over Unveil breng ik je graag met de oprichters in contact.

Spotlight 9: Rechter vindt XRP wel, oh nee toch niet, een belegging

Wekelijks neem ik in deze rubriek de hoogte- en dieptepunten door van de belangrijkste assets op technologiegebied. Nog niet eerder werd de financiƫle wereld zo beheerst door het cryptonieuws als vanaf donderdagavond, toen een vervroegde wereldwijde vrijmibo in de cryptoscene losbarstte na de onnavolgbare uitspraak van een Amerikaanse rechter in de zaak die de SEC tegen Ripple Labs had aangespannen.

Stel je voor dat XRP de zaak helemaal had gewonnen…

De rechter oordeelde dat de verkoop van de XRP cryptocurrency door Ripple Labs aan institutionele beleggers een overtreding van de effectenwetgeving betekende. Maar, zei de rechter, er was niets illegaals aan de verkoop van XRP door Ripple Labs aan individuele handelaren op cryptobeurzen. Alsof professionele beleggers informatie, transparantie en bescherming nodig hebben maar consumenten niet?

Deze schizofrene uitspraak werd buiten de cryptowereld niet begrepen. ā€œEffectenwetten zijn speciaal ontworpen om individuele beleggers te beschermen, gebaseerd op het idee dat ze niet voor zichzelf kunnen opkomen”, aldus James Carlson, een adjunct-professor effectenregulering aan de New York University, tegen The Information. ā€œGrote institutionele beleggers hebben de bescherming van de effectenwetgeving niet nodig. Deze uitspraak zet die filosofie effectief op zijn kop,” aldus Carlson.

“Effectenwetten zijn speciaal ontworpen om individuele beleggers te beschermen, gebaseerd op het idee dat ze niet voor zichzelf kunnen opkomen. Grote institutionele beleggers hebben de bescherming van de effectenwetgeving niet nodig. Deze uitspraak zet die filosofie effectief op zijn kop.”

James Carlson, New York University

Kans op ‘boiler room’ fraude

De implicaties van dit deel van de uitspraak zijn zorgwekkend. Zoals Carlson zei: “Het potentieel voor ‘bucket shop’ of ‘boiler room’ fraude is alarmerend.” Denk aan de Wolf of Wall Street in een zwart crypto t-shirt. Carlson schetste een scenario waarin een cryptobedrijf tokens uitgeeft aan de grote institutionele beleggers, die gedetailleerde informatie krijgen die vereist is door de effectenwetgeving, maar ze vervolgens via cryptobeurzen doorverkoopt aan individuele handelaren, die deze informatie niet krijgen. Tegen de beslissing zal waarschijnlijk beroep worden aangetekend, dus dit is misschien niet het einde van het verhaal. 

XRP steeg binnen een dag met bijna 80%, leverde een deel van de winst gedurende het weekend weer in maar steeg alsnog bijna 50% in de laatste week.

Het blijft een gekkenhuis in AI

Het zat er al een tijdje aan te komen: Elon Musk heeft zich op het AI-slagveld begeven met x.AI en is CEO geworden van zijn derde bedrijf, naast Tesla en SpaceX, het ruimtevaartbedrijf van Musk dat in een onderhandse verkoop afgelopen week werd gewaardeerd op liefst $150 miljard. De man is misschien een paar straten doorgereden voorbij de afslag ‘excentriek’, maar het blijft toch razendknap hoe hij dit allemaal combineert. Het doel van xAI is ‘om de ware aard van het universum te doorgronden.’ Musk vertelde op Twitter meer over de doelstellingen en eventuele samenwerking met Tesla, maar gaf weinig details prijs. Wordt ongetwijfeld vervolgd.

Dat kopt niet lekker, maar met Code Interpreter kan ChatGPT onder andere gegevens analyseren, grafieken maken, wiskundeproblemen oplossen en bestanden bewerken. Het ondersteunt ook het uploaden en downloaden van bestanden, wat voorheen niet mogelijk was in ChatGPT. Wharton-professor Ethan Mollick, overigens auteur van een uitstekende nieuwsbrief, zegt dat Code Interpreter dingen kan waar hij vroeger onvoorstelbaar veel tijd aan verloor.

Ik deed een testje door vrijdag een .csv bestand met koersgegevens van XRP te downloaden en Code Interpreter te vragen de belangrijkste informatie daaruit weer te geven in een grafiek. Ik vond het resultaat verbluffend, te meer omdat Chat GPT op tekst is gebaseerd en de output tot voor kort ook tot tekst was beperkt. Nu dus niet meer want Code Interpreter spuugde binnen enkele seconden drie relevante grafieken uit!

Code Interpreter van ChatGPT genereerde deze grafieken uit een .csv bestand dat ik had geupload. Scheelt een hoop tijd en moeite!

Anthropic, dat in mei nog een kleine half miljard dollar ophaalde bij investeerders, lanceerde een nieuwe versie van hun Chat GPT concurrent Claude.ai. Decrypt maakt een goede vergelijking tussen Claude.AI, ChatGPT en Google Bard. Officieel is Claude alleen beschikbaar in de VS en het VK, maar met een goed VPN werkt het prima. Ik hoor graag wie grote verschillen ervaart tussen ChatGPT en Claude, zelf zie ik weinig kwaliteitsverschil.

Tot slot

Mijn favoriete goeroe Gary Vaynerchuk vindt Threads ook geen Twitter-killer, maar wijst erop dat het een nieuw publiek zou kunnen aantrekken. Probeer het gewoon, adviseert hij. Vooralsnog is mijn feed op Threads nog steeds gevuld met tweedehands posts van Instagram.

In 2014 leerde ik Taco Carlier van VanMoof kennen toen we samen een week rondliepen op SXSW. Los van het feit dat het een ontzettend fijne kerel is met wie ik tot de dag van vandaag een prettig contact heb, vind ik het nieuws over een mogelijk faillissement van VanMoof erg droevig omdat het bedrijf de grote aanjager was van de e-bike als vervanger van de auto.

In mijn ervaring is integratie van alle onderdelen in een hardware product bijzonder complex, Taco en ik spraken daar meerdere keren over. Hij noemde Tesla als voorbeeld van vrijwel complete verticale integratie. Maar cruciaal is wat je doet op het moment dat een product continu niet goed werkt en je dermate veel kwaliteitsproblemen ondervindt, waardoor klanten ontevreden raken en de service-afdeling wordt overspoeld. Ik zal je niet vervelen met verhalen uit de oude doos over de ellende die ISDN heette waarmee ik had te kampen, in het overgangstijdperk tussen modems en breedband, maar soms moet je een product durven killen om als bedrijf te overleven. Hopelijk overleeft Vanmoof de huidige malaise.  

In ander elektrisch vervoer nieuws viel op dat Lee Soo Man, oprichter van het Koreaanse K-pop instituut SM Entertainment, met partners $23 miljoen investeerde in passagiervervoer via drones. De EH216 kan twee passagiers vervoeren en vliegt zonder piloot, wat leidt tot bijzondere video’s. Alleen jammer van die bombastische muziek, daarom hier, uit de stal van SM Entertainment, Red Velvet met Future, thema-nummer van de populaire Koreaanse serie Start-Up – jawel, over internet startups.

De kwalitatief hoogwaardige sportsite The Athletic (vorig jaar overgenomen door de New York Times, die afgelopen week de gehele sportredactie opdoekte) produceerde een mooie long read over de transfer van Lionel Messi naar Miami, mogelijk gemaakt door Apple. Het blijft bijzonder dat Messi als enige speler profiteert van de groei van abonnees op het MLS-abonnement van Apple TV+. De vraag doemt op wanneer Apple zich echt boos gaat maken en zich stort op de verwerving van meer sportrechten, zoals de Premier League, de NFL en de Olympische Spelen. En of er dan meer sporters zullen zijn die buiten hun clubs om direct meedelen in abonnementen op streaming diensten.

Ik wil nogmaals benadrukken dat beleggen in startups de allerhoogste vorm van risico met zich meedraagt. Wel wilde ik graag mijn overwegingen delen om te investeren in iXora en Unveil. Maar simpel gezegd luidt mijn advies: altijd alleen doen met geld dat je kunt verliezen en alleen in bedrijven waarvan je de missie ondersteunt, dan heb je er het meeste plezier van. Profijt blijft onzeker.

Ik kan het niet laten om met MidJourney te spelen. Dit beeld is een combinatie van een foto die ik had geupload, met een door MidJourney gegenereerd beeld.
Resultaat van de prompt in MidJourney om een iXora HRM in een ruimte zoals de slotscene uit Raiders of the Lost Ark te plaatsen. Lijkt meer een Transformer op anabolen.
Categorieƫn
AI crypto technologie

Europees antwoord op OpenAI is 4 weken oud en haalt zonder product toch ā‚¬105 miljoen opĀ 

Een historisch moment voor een Europese startup, een gebruiksvriendelijke cryptowallet, de revolutionaire interface van Apple en meer begrip voor Nvidia.

Het was een historische investeringsronde: nog nooit heeft een Europees bedrijf zoveel geld opgehaald in een eerste investeringsronde. Het slechts vier weken (niet jaren) jonge Mistral AI, niet te verwarren met het gelijknamige Zwitserse surfmerk uit de jaren tachtig, haalde deze week ā‚¬105 miljoen op van een groep investeerders uit Europa en de VS. Na deze investering is Mistral.ai liefst ā‚¬260 miljoen waard, al vindt de voormalig investeer in mij dat de oprichters met ruim 40% van het bedrijf eigenlijk al teveel van hun aandelen hebben verkocht in deze eerste ronde.

Van 0 naar ā‚¬260 miljoen waard in een maand: Mistral.ai van Arthur Mensch

De mede-oprichter en CEO van Mistral.ai heet Arthur Mensch, heeft 3 jaar werkervaring en, altijd leuk om even te bekijken, 0 foto’s en 64 volgers op Instagram. De andere oprichters zijn TimothĆ©e Lacroix (CTO) en Guillaume Lample (Chief Scientist). De heren zijn allen vroege dertigers en kennen elkaar van de universiteit. Mensch werkte bij Google Deepmind en Lacroix en Lample zijn ex-Meta medewerkers.

Voorop gesteld: mensen met dat soort namen gun ik alles. Dit is het niveau van Athos, Porthos, Aramis en D’Artagnan – de vier musketiers, voor de cultuurbarbaren onder ons. Ik moet bekennen dat enig gevoel van afgunst me bekroop toen ik las dat deze nobele Europese ridders die het AI-strijdperk betreden tegen de vuige Amerikanen van Open AI, Google en Microsoft, ruim 100 miljoen ophaalden met een website met niet meer dan 40 woorden. Dit is nog opmerkelijker dan Worldcoin, dat $100 miljoen ophaalde met een website van 1 pagina.

Er was nog geen budget voor een grafisch ontwerper bij Mistral.ai

Zelfs in de wondere wereld van crypto moest je in de goeie ouwe tijd van pakweg twee jaar geleden voor dat soort bedragen minimaal een whitepaper van acht kantjes publiceren. Maar hoe kunnen deze moderne Asterix, Obelix en Panoramix dit soort bedragen ophalen zonder een werkend product te hebben? Want het eerste werkende model wordt pas volgend jaar verwacht.

EĆ©n van de gokkers, excuus investeerders in Mistral AI lijkt vooral bezig zichzelf te overtuigen dat dit geen blind ‘alles op rood‘ gok was:

“Er is een pool van 80 tot 100 mensen wereldwijd die het ervaringsniveau hebben dat zij hebben. Op dit moment, ten goede of ten kwade, maken de kapitaalvereisten in compute en toptalent [het lanceren van een AI-startup] een behoorlijk kapitaalintensief spel.”

De tijd zal leren of deze kleine groep high potentials over voldoende zakelijk inzicht en leidinggevende kwaliteiten beschikt.

Rishi Sunak trots op de cover van The Economist, maar Barack Obama zou nooit poseren als een paspop uit Are You Being Served

De Britse premier Sunak bewees deze week opnieuw dat hij een grote mond koppelt aan een beperkte realiteitszin, altijd een gezellige combinatie. Hij repte over het Verenigd Koninkrijk als Unicorn Kingdom, het land van de miljardenbedrijven op techgebied. Dat is alsof de premier van Belgiƫ verklaart dat Disney World het in de verste verte niet haalt bij Bobbejaanland.

De Franse president Macron stond uiteraard al op een podium met Mistral-CEO Mensch en de Financial Times kirde ‘Europe’s Got Talent.’ Over het talent in Europa heb ik me nooit zorgen gemaakt, wel over het gebrek aan bijbehorende doekoe. Ergens ben ik blij dat Europese landen dit soort malligheid roepen en eindelijk serieuze bedragen durven investeren in belangrijke bedrijven in een hele vroege fase.

Maar laten we even de vergelijking met de VS maken. Daar werd dit jaar al $25 miljard geinvesteerd in AI-bedrijven, tegen $4 miljard in Europa. Eerder schreef ik dat vaak wordt vergeten dat alleen OpenAI al beschikt over $11 miljard aan investeringsgeld.

The Register zegt het goed: er is paniek in Europa, het gevoel leeft dat er iets moet gebeuren en dit soort bokkesprongen zijn het gevolg. Maar het voelt nu als te weinig en te laat. Want ā‚¬105 miljoen is in de AI-sector het niveau Keuken Kampioen Divisie en OpenAI speelt Champions League. Toch verdienen onze Franse vrienden alle steun, want Mistral AI heeft aangekondigd open source te omarmen en daarmee zou hun technologie vele malen toegankelijker worden voor ontwikkelaars dan OpenAI, dat alleen in naam niet gesloten is.

Intussen in blockchain

In al het AI-geweld zou je bijna vergeten dat er op crypto-gebied in betrekkelijke stilte zeer interessante ontwikkelingen plaatsvinden. Mede-oprichter van Twitter Jack Dorsey heeft met zijn bedrijf Block (voorheen Square) BitKey aangekondigd, een app waarmee mensen zelf hun eigen Bitcoin kunnen beheren, in samenwerking met Coinbase en Cash App (een soort uitgebreide Tikkie). BitKey gebruikers kunnen nog dit jaar op alle zes continenten direct naar elkaar Bitcoin overmaken, zonder tussenkomst van een bank. Dit kan het model worden voor crypto-gebruik, beheer en betalingen wereldwijd. Aanmelden voor de beta-test kan hier.

Intussen probeert de Biden-regering de verspreiding van crypto tegen te gaan. De kernvraag is of crypto, of een deel van de crypto-varianten, feitelijk effecten zijn. In de befaamde Howey-zaak uit 1946 oordeelde de rechtbank dat “een investering van geld in een gemeenschappelijke onderneming met winsten die uitsluitend voortkomen uit de inspanningen van anderen,” een soort waardepapier is dat een investeringscontract wordt genoemd.

Die smalle definitie van effecten zou een groot deel van alle crypto-currencies effecten maken en daarmee zouden alle cryptobeurzen, zoals Binance, Coinbase en Kraken, onder dezelfde wetgeving vallen als de reguliere beurzen. De rechtzaken tegen Binance en Coinbase zullen jaren duren, net zoals de zaak van de SEC tegen Ripple al jaren voortsleept.

De befaamde Amerikaanse investeringsmaatschappij Andreessen Horowitz (o.a., Facebook, Airbnb, Pinterest, Slack, Instacart, Robinhood en Coinbase) wacht het niet af en opent de eerste internationale vestiging in… Londen. Het voornaamste argument van deze top vc is dat de Engelse overheid wetgeving zal invoeren die decentralisatie mogelijk maakt. De eerder genoemde BitKey van Jack Dorsey is een voorbeeld van zo’n gedecentraliseerd product (digitaal bezit in eigen beheer, in plaats van bij een bank), maar ook gedecentraliseerde cryptobeurzen waarbij de handelaren direct aan elkaar overmaken in plaats van via een tussenpersoon, zoals nu op de reguliere beurzen het geval is.

Apple heeft het over Spatial Computing

Ik was begonnen te schrijven over de reden waarom Apple nooit de woorden AI en virtual reality gebruikt, omdat ik er nog niets over had gelezen. En toen kwam Marques Brownlee gisteren met deze uitstekende video waarin hij, haarfijn en beter dan ik kan, uitlegt waarom Apple nooit woorden gebruikt waarover het geen controle heeft.

Punt is dat de nieuwe Apple Vision Pro niet zozeer interessant is als product dat een hele nieuwe categorie openbreekt, zoals de iPhone of de Apple Watch, maar dat het een hele nieuwe vorm van omgang met de computer betekent. Gebruikers van de Apple Vision Pro kunnen met hun ogen iets selecteren en met hun vingers knippen om erop te ‘klikken.’

De sensoren aan de voorkant van de bril registreren wat je vingers doen. Deze interface is revolutionair, vergelijkbaar met de overgang van MS-Dos en die vreselijke tekstcommando’s met groene letters op een zwart scherm, naar scrollen met de muis en klikken zoals Apple Macintosh en Microsoft Windows later gemeengoed maakten.

Voormalig journalist, nu investeerder, Om Malik zegt over deze omgang met een computer:

‘Net zoals het door de iPhone in gang gezette “mobile computing” uiteindelijk gewoon “computing” bleek te zijn, zal wat Apple “spatial computing” noemt de natuurlijke evolutie van computing blijken te zijn.’

De legendarische investeerder Fred Wilson (Twitter, Kickstarter, Etsy) ziet een combinatie ontstaan van AI, blockchain en spatial computing:

‘De combinatie van vooruitgang in computerwetenschap op het gebied van machinaal leren (MF: AI), gedecentraliseerde systemen (blockchains) en nieuwe vormen van interactie met computers (chatinterfaces, heads-up displays, spraak, etc.) vormt de krachtigste cocktail van innovatie die ik ooit heb gezien.’

Niet geheel toevallig zijn AI, blockchain en spatial computing de drie onderwerpen in deze nieuwsbrief vandaag. Ik ben groot fan van de onregelmatig verschijnende nieuwsbrief van Wilson en raad hem bij deze opnieuw aan.

Opvallende links

  • 7 Chat GPT plug ins die je moet kennen, of niet? Ik heb ze bekeken maar ik word er niet enthousiast van. Wat mis ik? En welke Chat GPT plug ins zijn beter? Ik hoor het graag, mail je suggesties!
  • Reddit in de problemen Waarom het gevaarlijk kan zijn als bedrijf om te afhankelijk te zijn van vrijwilligers en de veelgeprezen ‘community’ rondom je platform.
  • Bill Gates doet theetje met Xi Jinping Het is goed om een open lijn te houden met een rivaal, dus nu de relatie tussen de VS en China onder het vriespunt is beland is er niks mis mee dat Bill Gates op de thee ging bij zijn vriend Xi Jinping. Opvallend punt in het Reuters-artikel: Gates werd ondermeer door Xi Jinping geprezen omdat hij $5 miljoen naar China stuurde om te helpen Covid te bestrijden, terwijl China wel genoeg geld had om 1.7% van het BNP, een slordige $230 miljard, te besteden aan de krijgsmacht. Het is maar waar je prioriteiten liggen.

Spotlight 9: BlackRock met Bitcoin ETF en Nvidia verdient een betere analyse

Een prima week in de tech-wereld, met Nvidia opnieuw als uitschieter.

Het was een positieve, maar kalme week op de beurzen voor de tech-aandelen.

Het was een positieve, maar kalme week op de beurzen voor de tech-aandelen. Het leek verrassend dat Bitcoin niet daalde, ondanks dat de SEC blijft herhalen dat de hele crypto-sector zich niet aan de regels houdt. Dit is aantoonbaar onzin, want zelfs een doofblinde ongeletterde ziet het verschil in beleid tussen bijvoorbeeld Coinbase en Binance als het gaat om de strijd tegen witwassen en ongereguleerd handelen.

Het nieuws dat ’s werelds grootste vermogensbeheerder BlackRock, met een kleine $10 biljoen (10.000 keer een miljard) onder beheer, op het punt staat een vergunning aan te vragen bij de SEC voor een beleggingsproduct in Bitcoin, leidde tot een lichte stijging van Bitcoin en groot enthousiasme bij Bitcoin-gelovigen. Technisch gezien is de trust die BlackRock inricht geen ETF, maar het effect is hetzelfde: beleggers kunnen bij goedkeuring van de SEC, die tot nu toe alle ETF-aanvragen hebben afgewezen, bij BlackRock een beleggingsproduct kopen dat de koers van Bitcoin schaduwt, zonder alle rompslomp te hoeven doorstaan die een normale aankoop van Bitcoin met zich meebrengt.

Dus je hoeft geen account op een cryptobeurs aan te maken, hardware wallet te kopen, 24 wachtwoorden beheren voor je seed phrase etc, tenzij je zo dapper/mal bent om je Bitcoin door een ander te laten beheren. Als BlackRock goedkeuring krijgt voor dit beleggingsproduct zullen beleggers wereldwijd, van klein tot groot (denk aan pensioenfondsen) dit product kopen, hetgeen een sterke stijging van de Bitcoin met zich mee zal brengen. Maar zover is het nog lang niet.

Volgens Bloomberg’s ETF-specialist Eric Balchunas heeft BlackRock statistisch gezien in elk geval een hele goede kans om goedkeuring van de SEC te krijgen, omdat het eerder 575 aanvragen goedgekeurd zag en slechts eentje afgewezen. Coindesk bestudeerde de aanvraag in detail en zag dat BlackRock een ‘surveillance-sharing agreement’ tussen beurzen heeft opgenomen, waardoor marktmanipulatie, een groot probleem in de Bitcoin-handel, zou kunnen worden vermeden.

Intussen is er al een parodie-account op Twitter van de BlackRock Bitcoin-ETF en wie ook de maker is van dit account, deze persoon is overduidelijk een insider want bijzonder goed op de hoogte van alle regulering. Vaak herhaalde disclaimer: ik heb grote waardering voor het decentrale aspect van Bitcoin en vind het slechts acht pagina’s tellende Bitcoin-whitepaper geniaal, maar bezit geen Bitcoin en vind het technisch te achterhaald want onnodig veel CO2 producerend. Maar dat neemt niet weg dat de impact van Bitcoin op de wereldeconomie vergelijkbaar is met de oliehandel: je hoeft er geen fan van te zijn om te beseffen dat het belangrijk is.

Nvidia heeft jaren voorsprong

Sinds nieuwsbrief-lezer Boudewijn Jansen van iXora me een aantal maanden geleden wees op Nvidia, ben ik het bedrijf beter gaan volgen en sinds vorige week heeft Nvidia zelfs op basis van marktwaarde een vaste plek gekregen in mijn compleet arbitraire Spotlight 9, de negen beleggingen die het economisch sentiment in de tech-wereld bepalen.

Tijdens de Asian Tech Summit vorige week in Singapore had ik het genoegen om samen met de andere sprekers te lunchen met Keith Strier van Nvidia, verantwoordelijk voor de AI-partnerships. Annabelle Droulers van Bloomberg en ik probeerden beter te begrijpen waarom Nvidia zo’n cruciale rol vervult binnen alle AI-ontwikkelingen en hoe groot de voorsprong van Nvidia daadwerkelijk is, dat het bedrijf een koerswinst-verhouding van ruim 200 (!) waard is.

Strier legde gedetailleerd uit wat hij hier al kort beschreef. De kern ligt in het feit dat Nvidia niet alleen de chips maakt, maar de hele infrastructuur die is benodigd om AI-toepassingen te ontwikkelen. Chipbedrijven die effectief met Nvidia willen concurreren, moeten niet alleen een vergelijkbare AI-chip bouwen, maar ook een software-ecosysteem rond de chip ontwikkelen dat het ontwikkelingsproces van toepassingen voor ontwikkelaars versnelt.

En de bestanddelen voor die infrastructuur zijn eindig, reden waarom Nvidia al bestellingen ontvangt voor leveringen over 5 jaar:

‘Dit gaat over compute, niet alleen over chips. AI vereist een zeer gespecialiseerde rekeninfrastructuur, een combinatie van hardware en software. Het belangrijkste is dat het aanbod eindig is. […] NVIDIA GPU’s (de chips, MF) zijn meer dan goud, het zijn de “zeldzame aarde-elementen” van AI.

Daarom trekken ’s werelds meest geavanceerde AI-ondernemingen kapitaal aan om de levering van versneld computergebruik veilig te stellen. Of het nu gaat om een onderneming of zelfs een land, het is belangrijk om te plannen en te budgetteren voor de rekencapaciteit die nodig zal zijn om leiderschap op het gebied van AI te bereiken en te behouden.’

Strier doelt daarmee op het feit dat Nvidia meer bestellingen heeft dan het kan leveren en dat bedrijven en zelfs landen al jaren vooruit bestellingen plaatsen, om zeker te zijn van leveringen op langere termijn.

Intussen lijkt de voorsprong van Nvidia niet beperkt te zijn tot hun ‘stack’ van hardware (met name de GPU’s) en software, maar levert het bedrijf complete data center oplossingen waardoor de concurrentie nog meer moeite heeft de achterstand in te lopen.

Eergisteren maakte Morgan Stanley bekend dat het aandelen van chipmaker AMD verkoopt en het prijsdoel voor Nvidia verhoogt van $450 naar $500. De slotkoers van het aandeel NVDA vrijdag was $427.

Het lijkt erop alsof, alle Europese inspanningen ten spijt, de AI-wereld van hardware, software en toepassingen in elk geval de komende jaren wordt gedomineerd door de Amerikanen.

Categorieƫn
AI crypto technologie

‘Minister’ maakt Nederland volslagen belachelijk in AziĆ«

Asia Tech Summit 2023 in Singapore

‘Wees nieuwsgierig, niet oordelend.’ Dat is de boodschap van mijn favoriete serie Ted Lasso. Indachtig dat credo nam ik deze week deel aan de Asia Tech Summit in Singapore, volgde ik de lancering van de Apple Vision Pro, de magische bril der brillen en probeerde ik de procedure te doorgronden die de Amerikaanse autoriteiten hebben aangespannen tegen cryptobeurzen Binance en Coinbase. Helaas ging het al mis tijdens het eerste uur van de Asia Tech Summit, waarin staatssecretaris Van Huffelen werd overmand door een overdosis ongefundeerd zelfvertrouwen. 

Neerlands trots in den vreemde, ‘minister’ van Digitalisering Alexandra van Huffelen

De Asia Tech Summit is bijzonder interessant omdat er een ontmoeting plaatsvindt tussen het bedrijfsleven en overheidsinstellingen, met het idee dat beide partijen begrip ontwikkelen voor de uitdagingen waarmee de ander te maken heeft. De Singaporese minister van Financiƫn en aanstaande premier Lawrence Wong verzorgde de aftrap, waarna Kaja Kallas (eerste vrouwelijke premier van Estland) en Jacinda Ardern (de jongste Nieuw-Zeelandse premier ooit) het pad effenden voor het eerste inhoudelijke panel, over de kansen en bedreigingen van AI. Hieraan nam staatsssecretaris Van Huffelen deel, samen met de president van Microsoft Aziƫ en het directielid van Nvidia die zich bezighoudt met AI.

Als enige andere Nederlandse spreker was ik bovengemiddeld geĆÆnteresseerd in mevrouw Van Huffelen en Google leerde dat ze een typisch cv had voor een Nederlandse bestuurder: wethouder geweest (duurzaamheid in Rotterdam), directeur van een semi-overheidsorgaan (GVB in Amsterdam) en als staatssecretaris van FinanciĆ«n had ze de Toeslagen-affaire geĆ«rfd, waarvan het van afstand lastig beoordelen is hoe adequaat ze dit pijnlijke dossier had afgehandeld.

Niets mis mee, dacht ik, in de geest van Ted Lasso, blijf positief! Want met de Toeslagen-affaire nog in het achterhoofd had ze hopelijk in Singapore een ritje gemaakt in de fenomenale metro (schoon, snel, goedkoop en veilig, lijkt alleen vanaf heel in de verte op de metro van de GVB omdat het ook vervoer op rails is) en zou ze toch zeker enige deemoedigheid en bescheidenheid betrachten? Zo had ik verwacht en gehoopt, maar niets bleek minder waar. De staats, die om onbegrijpelijke redenen in het buitenland wordt aangekondigd als Minister van Koninkrijksrelaties en Digitalisering, ging er vrijwel vanaf de aftrap in met gestrekt been.

Strategisch actieplan

Voor degenen met een sterke maag is de hele sessie hier terug te kijken, maar de kern is dat Van Huffelen vooral bedreigingen ziet in AI en al aan het begin teleurgesteld opmerkte dat er van het idee om zes maanden te stoppen met AI-ontwikkeling, niets meer is vernomen. Dat is vooral vreemd, omdat het Nederlandse kabinet al in 2019 onder staatssecretaris Keijzer van EZ een beleidsnota produceerde waarin vooral de zegeningen van AI werden bezongen. Aan dat kabinet werd deelgenomen door D66, de partij van Van Huffelen en ze trad er in 2020 zelfs tot toe als staatssecretaris. Er is een NL AI Coalitie (NL AIC), waarin overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen samen optrekken en er is een stichting AINed die 204,5 miljoen Euro overheidsgeld mag besteden aan de stimulering van AI in Nederland.

In 2019 dacht een beleidsmedewerker dat een baby met een VR-bril van de Lidl iets met AI te maken had

Van Huffelen zei hier geen woord over en deed voorkomen alsof er in Nederland uitsluitend met een kritische blik naar AI wordt gekeken. Haar inhoudelijke bijdrage kan worden samengevat als een serie clichƩs dat de burger voorop staat (goh) en niet mag worden vergeten (tjonge) en dat er meer is in het leven dan winst maken; dat laatste heeft ze vast geleerd van de tienduizenden slachtoffers van de Toeslagen-affaire.

Voor mij was het moment aan het begin al cruciaal, toen bleek dat Van Huffelen of bijzonder onwetend is, of bijzonder achterbaks. Een combinatie van beide sluit ik niet uit na haar optreden. Na 1 minuut 50 zei Van Huffelen letterlijk:

” We hebben veel problemen gezien met AI, ik heb dat in mijn land gezien, zelfs de AI die de overheid gebruikte, bleek erg bevooroordeeld te zijn.”

staatssecretaris Alexandra van Huffelen

Pardon? De Toeslagen-affaire, waardoor het leven van tienduizenden mensen is geruĆÆneerd, waarbij ruim 2000 kinderen uit huis werden geplaatst en waarop het kabinet is gevallen waarin Van Huffelen notabene zelf verantwoordelijk was voor dit dossier, afdoen als een gevolg van AI, is ronduit schandelijk.

Daarom deze korte opfrisser voor mevrouw Van Huffelen, die geen actieve herinnering lijkt te hebben aan de Toeslagen-affaire:

  • tot 2019 gold dubbele nationaliteit als selectieregel bij de Belastingdienst. Dat is een beleidsbeslissing die is genomen door *mensen*. Deze slachtoffers werden extra gecontroleerd, jarenlang, zonder het te weten, en konden niet in beroep gaan tegen de opname in deze groep extra gecontroleerden. Dit was Kafka voor iedereen met een buitenlandse achternaam.
  • De Autoriteit Persoonsgegevens concludeerde dat de verwerkingen door de Belastingdienst ā€˜onrechtmatig, discriminerend en daarmee onbehoorlijkā€™ waren wat een zware overtreding van de AVG opleverde. De Nederlandse Belastingdienst overtrad zelf de Nederlandse wet! (Het is daarom ronduit bizar dat op 17 januari van dit jaar nog dit artikel werd gepubliceerd op de site van de Belastingdienst, waarin wordt gemeld dat alles prima volgens het boekje is verlopen.)
  • De ambtelijke top van de Belastingdienst zette toeslagen stop van mensen hoewel ze wisten dat zij er wel recht op hadden. Tot op het hoogste niveau werd besloten om jarenlang door te gaan met deze onrechtmatige aanpak.
  • Ambtenaren van de Belastingdienst eisten straf voor leidinggevenden, maar geen enkele leidinggevende is gestraft.

Kortom, de Toeslagen-affaire is een opeenstapeling van verkeerde en kwalijke beleidsinstructies. Het heeft niets, maar dan ook niets, te maken met AI. Want AI gaat juist over machine learning, computerprogramma’s die slimmer worden naarmate er meer gegevens aan worden toegevoegd. Of de Toeslagen-affaire deels te wijten was aan institutioneel racisme of racial profiling laat ik aan sociologen en activisten, maar het was in elk geval ‘gewoon’ het werk van incompetente en schofterige mensen.

Mevrouw Van Huffelen wilde blijkbaar scoren bij partijgenoten tienduizenden kilometers verderop. Misschien bevat de volgende nieuwsbrief van D66 een gloedvolle passage over hoe hun staats het grote boze Microsoft de les las. In elk geval zijn het in bepaalde kringen bonuspunten als Van Huffelen een baantje in Brussel ambieert en zich verder wil profileren als bevechter van burgerrechten tegen het tech-kapitalisme. Want profileren wilde ze zich zeker.

Klaarover bij de Avondvierdaagse

Elke spreker ontving vooraf een uitleg van de dresscode, ‘business casual (for gentlemen: suit, no tie).’ Ik weet niet wat in haar brief stond, maar vast niet ‘klaar-over bij de Avondvierdaagse.’ De gele jurk en het voor Aziatische begrippen bijzonder onbehouwen optreden van Van Huffelen vielen meer op dan haar inhoudelijke bijdrage.

Als iemand in AziĆ« een opmerking maakt in een panel waarmee je het niet eens bent, zeg je niet, zeker niet als vertegenwoordiger van een land: ’that is not true.’ Dan zeg je bijvoorbeeld ‘I have a different viewpoint’. Of: ‘another way of looking at this, is xyz’. In de zaal vroegen mensen zich hardop af of Van Huffelen een strandjurk droeg en of ze haar eilanden had verward, want ’the yellow of Cory Aquino was in the Philippines, not Singapore.’ Een ongemanierde Dame Edna is niet wat je als Nederland wil uitdragen in Ć©Ć©n van de grootste wereldmarkten.

Het meest genĆ¢nte moment, hoewel ik me afvraag of mevrouw Van Huffelen het heeft meegekregen, was toen een echte minister, Josephine Teo van het Singaporese ministerie van Communicatie en Informatie, de oprichting van de AI Verify Foundation aankondigde. Geen beleidsnota zonder duidelijke doelen, maar een stichting waarin bedrijfsleven en overheid gezamenlijk testen vaststellen waar bedrijven en overheden wereldwijd AI-toepassingen mee kunnen toetsen. Teo benadrukte dat AI juist voor kleine landen als Singapore zo belangrijk is, omdat het de efficientie en productie van een land kan vergroten zonder extra menselijke arbeid. Geen speld tussen te krijgen.

Quantum computing nabij, bedreigt cryptografie

Er waren meer interessante aankondigingen tijdens de Asian Tech Summit. Allereerst meldde vice-premier Heng Swee Keat de oprichting van het National Quantum-Safe Network Plus (NQSN+). Dat is een mond vol en vereist enige toelichting, dit meldt de site:

‘Het National Quantum-Safe Network (NQSN+) richt zich op het opzetten van een nationaal platform en een testbed voor een systematische opbouw van quantum-veilige communicatietechnologieĆ«n, door het evalueren van de veiligheid en het demonstreren van de integratie van quantum-veilige toepassingen, best practices en use cases.

Het belangrijkste doel is om commerciĆ«le quantum-veilige technologieĆ«n in te zetten voor proeven met overheidsinstellingen en particuliere bedrijven; om diepgaande evaluaties van beveiligingssystemen uit te voeren; en om richtlijnen te ontwikkelen om bedrijven te ondersteunen bij het invoeren van dergelijke technologieĆ«n.’

Singapore heeft als doel de cruciale banksector voor de lange termijn te beveiligen, vandaar de oprichting van dit quantum-veilige netwerk. Het belang van quantum computing zal de komende jaren immers snel toenemen. Het meest boeiende moment tijdens het panel waaraan ik deelnam, over de toekomst van Web 3.0, was toen IBM Fellow Ray Harishankar uitlegde (vanaf 25.30) waarom quantum computing het pad kruist van het moderne internet en de huidige cryptografie met terugwerkende kracht zal kunnen kraken.

Harishankar verwacht dat tussen 2030 en 2035 quantum computers beschikbaar zullen komen die voor specifieke toepassingen geschikt zijn. Zijn boodschap is even simpel als onheilspellend: om in 2030 klaar te zijn voor quantum computing, moet je als organisatie nu al je cryptografie op orde hebben want geen wachtwoord is straks meer veilig.

Singapore werkt op het gebied van beveiliging en standaardisering samen met Zuid-Korea, dat vorige maand aankondigde liefst $2.6 miljard dollar te investeren in onderzoek naar quantum-technologie. Ik kan nu al niet wachten om te horen wat staatssecretaris Van Huffelen tegen quantum-technologie heeft. 

Apple Vision Pro beter apparaat dan verwacht, maar waarvoor?

Welke vrouw besteedt $3499 aan een skibril die heur haar in de war gooit?

Apple kondigde eindelijk de Apple Vision Pro aan, de eerste stap naar een compleet nieuwe vorm van computergebruik. Marques Brownlee legde in deze bijzonder goede video uit waar de Vision Pro in uitblinkt en waar voor Apple de uitdagingen liggen. Ik was verbaasd dat de introductieprijs nog $500 hoger ligt dan verwacht: $3499 is niet de prijspakker van de maand. Daarvoor zit de Vision Pro wel boordevol hoog kwalitatieve sensoren.

Als Apple-fanboy was ik blij verrast door de geheel nieuwe interface: niks toetsenbord en muis, maar fijnzinnige eye-tracking. Kijk naar iets en de bril ziet het. Knipperen wordt het nieuwe kopen šŸ˜‰ Ook al duurt het waarschijnlijk een decennium voor de Apple headsets een significant deel (meer dan 10%) van de omzet genereren, is het prachtig om te zien dat Apple eindelijk weer iets groots en moeilijks probeert en geen miljarden spendeert aan het terugkopen van aandelen.

Zuckerberg reageert

Mark Zuckerberg was zo slim om vlak na de aankondiging van Apple uitgebreid de tijd te nemen (bijna 3 uur!) om bij Lex Fridman te reageren. Hij had een sterk argument dat de Apple Vision Pro lijkt te zijn gemaakt voor solitair gebruik en niet voor communicatie met anderen. Dat lijkt voor de Apple Vision Pro en de opvolgers daarvan inderdaad een volgende stap, want gebruikers van de iPhone maar zelfs de Apple Watch gebruiken hun apparaten vooral om te communiceren, in het geval van de Apple Watch als ontvanger.

De complete integratie van het Apple ecosysteem tussen Mac, iPhone, Apple watch en Vision Pro wordt fascinerend om te volgen. De komende jaren wordt het interessant om te zien welke toepassingen Apple ontwikkelt om te proberen de Vision Pro een massaproduct te maken. Ik blijf ervan overtuigd dat het grootste obstakel zal zijn om vrouwen te enthousiasmeren een apparaat op te zetten dat hun haar en make-up in de war gooit. Dan moet het nut of de lol van een Apple Vision Pro wel enorm hoog worden.

Zuckerberg heeft intussen zelf de grootste mogelijke moeite om zijn mensen te motiveren en enthousiasmeren. De Washington Post berichtte dat al voor de laatste ontslagronde in mei, waarmee het totaal aantal ontslagen bij Meta op liefst 21.000 arbeidsplaatsen kwam, het vertrouwen in zijn leiderschap onder het personeel was gedaald tot 26%. Zelfs voor een Nederlandse politicus zou dat bedroevend laag zijn.

Opvallende links

Allereerst twee leestips voor elk in AI geĆÆnteresseerd mens en voor ‘minister’ Van Huffelen:

  • Waarom AI de wereld zal redden. Netscape oprichter Marc Andreessen, deze eeuw bijzonder succesvol als investeerder, legt in een helder betoog uit waarom AI vooral positieve kanten heeft.

Verder:

  • Interessante video waarin Twitter oprichter Ev Williams vertelt hoe hij denkt over Twitter onder Elon Musk. Een interview waaruit de indruk ontstaat dat de teloorgang van zijn geesteskind hem werkelijk pijn doet.

Spotlight 9: de SEC gaat los op cryptobeurzen

Slaapverwekkende week op de beurzen, behalve voor cryptobeurzen

Het was een slaapverwekkende week op de beurzen, waarbij de old school S&P 500 het beter deed dan de techfondsen. Alle negativiteit over Bitcoin was blijkbaar al ingeprijsd, want BTC daalde nauwelijks temidden van alle oproer over de aankondiging dat de Amerikaanse SEC een aanklacht heeft ingediend tegen Binance.

Vorig jaar schreef ik al dat Binance het niet zo nauw nam met de strijd tegen witwaspraktijken. Verrassender is de aanklacht tegen Coinbase dat het bedrijf aandelen verkocht zonder te beschikken over de benodigde vergunningen. De SEC stelt zich daarmee op het standpunt dat in elk geval een aantal cryptocurrencies moeten worden gezien als aandelen.

Tegelijkertijd staat niet onomstotelijk vast dat de SEC de bevoegdheid heeft om de aanklachten door te zetten, als er gekozen volksvertegenwoordigers wetgeving in voorbereiding hebben op het gebied waar de SEC zich net in roert. Voormalig Wall Street Journal verslaggever Michael Casey, tegenwoordig de redactionele eindbaas bij Coindesk, schreef een uitgebreide analyse over de juridische strijd die zich in de VS ontvouwt op het kruispunt van crypto en politiek.

De schaduw die het FTX-debacle over de crypto-sector wierp heeft wereldwijd gevolgen. Ook in Singapore, waar in tegenstelling tot Nederland, mislukkingen wel degelijk consequenties hebben. De medewerkers van staatsfonds Temasek die investeerden in FTX en daarmee $275 miljoen dollar verloren (nog altijd minder dan een procent van het belegd vermogen), zagen hun salarissen gekort.

Hoeveel werd niet bekend gemaakt, maar hoewel uit onderzoek bleek dat alle procedures waren gevolgd, werd de fraude en diefstal door Bankman-Fried en consorten, de Singaporese staatsfonds-beheerders zwaar aangerekend. Ik vind dit zwaar gestraft, want uiteindelijk heeft Bankman-Fried gewoon gestolen van zijn investeerders en klanten, maar misschien ben ik te Nederlands en gewend dat incompetente zielen van het ene kabinet in het andere kabinet rollen.

Categorieƫn
AI NFT's technologie

De Apple Vision Pro gaat mislukken en dat is prima

Tussen al het nieuws op het gebied van AI, zou je bijna vergeten dat de verwachting is dat Apple over twee weken het eerste nieuwe apparaat aankondigt sinds de Apple Watch in 2015. Het wordt een mixed reality bril die wel $3000 (drieduuzend!) kan gaan kosten. Alle voortekenen zijn dat de Apple Vision Pro een flop wordt – een flop voor Apple begrippen dan. Maar dat is helemaal niet erg. Apple probeert tenminste weer wat nieuws te ontwikkelen en dat is beter dan fantasieloos voor honderden miljarden eigen aandelen terugkopen, zoals de laatste jaren. Alvast excuses voor dit lange betoog hieronder, maar ik had er zin in.

Prachtige render van de Apple headset van Marcus Kane, maker van mooie renders en heldere analyses. Een andere schitterende render werd gemaakt door Denis Lukianenko.

Wat kan die skibril van Apple?

De verwachting is dat de bril, die waarschijnlijk Apple Reality gaat heten, zal beschikken over een intern scherm voor virtual reality, terwijl naar buiten gerichte camera’s gebruikers in staat stellen om de echte wereld binnen de headset te bekijken met augmented reality overlays. Deze combinatie staat bekend als mixed reality, ofwel gemengde realiteit.

Boze tongen beweren dat de eerste bril die Apple naar verwachting eind dit jaar op de markt brengt een slecht compromis is tussen deze twee visies, waarbij externe videocamera’s dus de omgeving vastleggen en deze weergeven op het scherm voor de ogen wanneer gebruikers de headset van VR-modus naar AR-modus overschakelen. In vaktermen: video pass-through.

Wat betekent dit in normaal Nederlands? Bassie (van Adriaan) zou zeggen dat de bril je in staat stelt om de binnenkant van je ogen te bekijken. Want de eerste functie is die van een ‘gewone’ virtual reality bril, waarmee je de ervaring krijgt dat je op het podium staat naast Beyonce of op de top van de Mount Everest. Maar de tweede functie biedt de gebruiker de kans om gewoon door de bril te kijken naar de echte wereld, waarin moeders vraagt of je de vuilnisbak al buiten hebt gezet. Eventueel aangevuld met over die droevige realiteit geprojecteerde informatie (augmented reality), waaruit bijvoorbeeld blijkt dat de vuilniswagen pas overmorgen komt en je rustig verder kunt gamen.

Maar voor hoeveel mensen zijn de mogelijke toepassingen eigenlijk relevant, informatief of leuk? De Wall Street Journal kopte logischerwijs: Can it be more than a nerd helmet? De verwachte primaire toepassingen van de Apple headset zijn FaceTime, Apple Fitness+ en gaming. Dat zijn toepassingen die al goed werken op computers, iPhones, spelcomputers en smart watches, zoals de onderschatte Apple Watch.  

Wordt de Apple headset serieuze business?

Ik genoot tussen alle geruchten over de Apple headset van de gortdroge opsomming van alle door Apple ingekochte materialen, de zogeheten Bill of Materials. Als die klopt is Apple al $1500 kwijt aan de inkoop van componenten. Hier meer details.

Deze dure onderdelen zijn een reden dat de veel gemaakte vergelijking tussen de Apple Headset en de Apple iPod volledig mank gaat. Optimisten wijzen erop dat toen de iPod in 2003 werd geintroduceerd, er slechts 3 miljoen MP3 spelers wereldwijd waren verkocht, tegen nu al ruim 8 miljoen VR headsets. Ofwel: Apple betreedt nu een veel grotere, rijpere markt dan toen met de iPod.

Daarbij wordt voorbij gegaan aan het feit dat de eerste iPods in 2001 respectievelijk $399 en $499 kostten, wat voor een apparaat dat je dagelijks gebruikt duur was, maar niet onoverkomelijk. Vergelijk dat met de gefluisterde introductieprijs voor de Apple Headset van $3000 voor een apparaat dat je juist niet dagelijks gebruikt. Een markt voor dat soort apparaten in die prijsklasse bestaat niet en gaat er ook niet komen.

Apple hoopt dat mensen net zoals eerder de iPod en iPhone ook de Headset urenlang, zo niet continu, gaan gebruiken. Maar de toepassingen daartoe ontbreken. Dan houd je nerds en gamers over en dat lijkt een grote markt. Maar niet voor deze prijzen en al helemaal niet als er weinig spectaculaire nieuwe content beschikbaar is. Voor MP3-spelers was er muziek. Sterker nog: meer muziek dan ooit tevoren. Het apparaat teerde op het enorme aanbod aan illegale muziek dat via Napster, Limewire en Kazaa het internet overspoelde.

Want wat vaak wordt vergeten is dat MP3-spelers, inclusief de iPod, profiteerden van de mogelijkheid om muziek te beluisteren van artiesten waarvan je anders nooit de hele cd had gekocht. Ik ben man genoeg om te bekennen dat How Do I Live van LeAnn Rimes jarenlang hoog stond in mijn iPod playlist, maar ik had nooit een hele cd van haar gekocht.

Contentontwikkeling voor de hele VR/AR/XR-markt is daarentegen complex, duur en tijdrovend. De Apple Headset zal moeten draaien op legale content (lees: geen porno) en die kost geld. Dus waar de iPod relatief goedkoop was en gratis content afspeelde, wordt de Apple Headset een duur apparaat met dure content. En dat deed me opeens denken aan mijn afstudeerscriptie en de enorme mislukking van de Apple Newton.

Op Zoek Naar de Heilige Graal

De Apple Newton deed het prima. Als boekensteun en halter. Bron: Ars Technica

Precies dertig jaar geleden, in 1993, lanceerde Apple met veel bombarie de Apple Newton, een handheld computer met als voornaamste troef de mogelijkheid tot handschriftherkenning, waardoor een toetsenbord overbodig zou zijn. In datzelfde jaar studeerden Frans Straver en ik samen af op een onderzoek naar succes- en faalfactoren van interactieve media op de consumentenmarkt, getiteld Op Zoek naar de Heilige Graal. De conclusie na een jaar lang analyseren van ruim 600 wetenschappelijke artikelen en stukken uit de internationale vakpers, was niet schokkend: interactieve media die succesvol willen zijn op de consumentenmarkt moeten goedkoop zijn, eenvoudig te bedienen en liefst voorzien in een forse hoeveelheid erotische gezelligheid.

In 1993 vroegen universitair docenten hoe we deze foto op de omslag van onze scriptie hadden kregen. Videocamera gezet op een oude, geschilderde bloempot. Idee van de briljante fotograaf Morad Bouchakour.

Philips las onze conclusie niet goed en was zo vriendelijk ons de resultaten te laten presenteren op een congres in Ahoy. Nadat ik het plaatje toonde waaruit bleek dat de interactieve compact disc speler van Philips, de cd-i, genadeloos zou worden vermalen tussen de pc aan de bovenkant van de markt en de spelcomputer aan de onderkant, werden Frans en ik nog voor de lunch buiten gezet.

Wat wij zelf en de breinen bij Philips op dat moment over het hoofd zagen, was dat de Apple Newton leed aan precies hetzelfde euvel als de cd-i: hoge prijs, geen noodzakelijke nieuwe toepassingen en geen aanbod aan roze content, zoals dat toen zo mooi heette.

Wired publiceerde 10 jaar geleden een prachtig artikel over de mislukking van de Newton. CNET lijkt hierdoor geinspireerd en kwam recent met deze video waarin het duurt tot 8 minuten en 30 seconden voordat de parallel wordt getrokken tussen de Apple Newton en de Apple Headset.

De beste analyse die ik tot dusver tegenkwam over de kansen voor de Apple Headset is deze video van de Wall Street Journal. Binnen Apple lijkt er ook verdeeldheid te heersen over het potentieel van de bril en bewaren bestuurders inmiddels gepaste afstand tot het project. Hopelijk zijn de tech-goden genadig voor degene die op 5 juni de Apple Headset presenteert. Ik gok dat het niet CEO Tim Cook is.  

De Apple Headset wordt een flop – voor Apple begrippen

De berichten zijn dat Apple hoopt in het eerste jaar een half miljoen tot een miljoen Headsets te verkopen. Zelfs als die markt de komende jaren elk jaar verdubbelt, hetgeen niet het geval zal zijn, is dat nog wisselgeld voor Apple. Want dat is het nadeel van een bedrijf dat afstevent op een jaaromzet van $500 miljard: het is op die schaal onvoorstelbaar moeilijk om iets nieuws op de markt te brengen dat meer impact op de omzet heeft dan, pakweg, een marketingcampagne voor een nieuw type Airpods.

Maar ik zie liever een relatieve mislukking van een fundamenteel nieuw product, dan meer van die hopeloze terugkoopacties van eigen aandelen waarin Apple de laatste jaren grossiert. Is er niets beters te verzinnen, te bouwen of te kopen dan $90 miljard uitgeven aan inkoop van eigen aandelen? Die Headset gaat het niet worden, maar er zullen binnen Apple toch vast producten in ontwikkeling zijn die het succes kunnen evenaren van de… Apple Watch!

Want let op:

  • Apple had in 2022 wereldwijd een marktaandeel van ruim 30% in smart watches
  • die 30% marktaandeel leidde tot liefst 60% omzet voor Apple van elke cent die in de markt voor smart watches omging (30% market share vs 60% dollar share)
  • Apple zal dit jaar ruim 50 miljoen Apple Watches verkopen
  • de jaarlijkse groei van de smart watches markt is bijna 20%
  • Apple heeft een hogere omzet uit horloges dan de gehele Zwitserse horloge-industrie
  • Swatch Group, LVMH en Richemont halen samen een lagere omzet uit horloges dan Apple
  • de jaaromzet van Rolex bedraagt rond de $10 miljard
  • Apple publiceert geen specifieke cijfers over de omzet uit Apple Watches, maar met 50 miljoen verkochte Apple Watches is Apple minimaal twee keer zo groot als Rolex

Gecombineerd met het succes van de Airpods, die met de Apple Watches onder de divisie Wearables vallen, leidt dit met de opkomst van de Services-divisie tot een spectaculaire verandering in de opbouw van de omzet voor Apple. Zie deze uitstekende grafieken over de omzet van Apple per productlijn en per regio door de jaren heen. De omzet uit Wearables is inmiddels groter dan die van de iPad en de Mac. Apple is een computerbedrijf waarbij de omzet uit traditionele desktop en laptop computers nog maar 8% bedraagt.

Het zou logisch zijn als Apple de omzetspreiding anders organiseert, bijvoorbeeld:

  1. computer hardware (Mac, iPad, Apple TV)
  2. services (Music, Movies, TV Shows, Apps, Books)
  3. wearables (Airpods, Watches, Headset)
  4. iPhone (jeweettoch)

Ik sluit af over de Apple headset met dezelfde overweging als toen 10 jaar geleden de Google Glass uitkwam: ruim de helft van de mensen op aarde zijn vrouwen. Kent u er eentje die de hele dag met een apparaat op haar hoofd gaat lopen, waardoor haar kapsel in de war raakt?

Nieuws over AI

Opvallende links

Nederlandse fotografie-marktplaats Unveil onthult Early Access Card

  • Kopers van de Early Access Card (prijs onder de $100) krijgen 24 uur eerder toegang om exclusieve kunstwerken te kopen via het Unveil-platform.

Worldcoin haalt $100 miljoen op via verkoop van tokens

  • De andere startup van Sam Altman van OpenAI geeft gratis tokens aan mensen die hun iris laten scannen met een nieuw apparaat.

Een miljoen wallets houden minimaal 1 Bitcoin

  • Het kan Ć©Ć©n persoon zijn met een miljoen wallets, maar dat lijkt me niet.

ASML heeft een week geen vacatures wegens onderhoud aan de servers

  • Neerlands favoriete techbedrijf heeft blijkbaar servers van papier mĆ¢chĆ©.

Spotlight 9: Google opnieuw winnaar van de week

Het aandeel Alphabet was weer de stijger van de week en ik heb geen idee waarom. Google gooit generative AI naar elk product op dit moment en volgens experts is dit een hele risicovolle strategie voor het bedrijf.

Ik kan onmogelijk de bizarre markt van dit moment beter typeren dan dit artikel op Crunchbase:

“Stel dat je $100 zou hebben geĆÆnvesteerd in een Nasdaq Composite Indexfonds op het hoogtepunt van de boom. Dat zou zijn geweest op 19 november 2021, toen de rentetarieven laag waren en technologieaandelen erg populair waren.

Vandaag de dag zou die investering ongeveer $76 waard zijn. Het is een teleurstellend rendement dat weerspiegelt hoe de technologiebeoordelingen de afgelopen kwartalen gestaag zijn gedaald. Maar het had nog slechter kunnen zijn.

Stel je nu eens voor dat je in plaats van het indexfonds een mandje met veelbelovende, venture capital gesteunde startups had gekozen die in de afgelopen 15 jaar zijn opgericht. Je weet wel, bedrijven zoals Airbnb, Coinbase, Rivian en Uber.

Laten we zeggen dat je op het markthoogtepunt in november 2021 had geĆÆnvesteerd. En laten we zeggen dat je een aandeel kocht van de startups die de 19 grootste IPO’s van de afgelopen 10 jaar hebben gelanceerd. Als je tot nu toe had vastgehouden, zou elke $100 die je had geĆÆnvesteerd ongeveer $32 waard zijn. Dat is een veel sterkere daling dan de daling van de technologiegerichte Nasdaq Composite Index en wijst op de diepere teleurstelling van het publiek in voornamelijk onrendabele nieuwkomers op de markt.”

Twee conclusies: winst wordt op dit moment belangrijker geacht dan groei. En investeren in tech-aandelen is en blijft hoogst risicovol. Want zelfs Apple scoort niet bij elke poging.

Dit soort opinies wekelijks in je mailbox? Meld je aan voor de gratis nieuwsbrief en ontvang elke week mijn visie op de laatste ontwikkelingen op het gebied van technologie, ondernemerschap en innovatie.

Categorieƫn
AI crypto technologie

Web Summit in Rio en bejaarden over Bitcoin, AI en ESG-doelen

Het was een week die werd gedomineerd door bejaarde heren: de god van het beleggen Warren Buffett (92) en zijn apostel Charlie Munger (99), president Joe Biden (80) en het jonkie Geoffrey Hinton (75, nu ex-Google). Ze waren allemaal relevant, in goede of slechte zin, op gebieden waar ik met interesse naar kijk: AI, crypto en ESG-doelen. En lezer Maurits Stuyver was op de Web Summit in Rio de Janeiro, met een heel ander publiek.

Gemaakt met DALL-E: vier bejaarde mannen met wit haar wandelen langs brandende kerncentrales, als olieverfschilderij

Bitcoin-belasting is onzinnig

Deze week maakte president Biden bekend dat zijn regering overweegt een belasting in te voeren voor Bitcoin-miners, ter hoogte van 30% van hun energiekosten. Zelf heb ik vanwege het energiegebruik geen Bitcoin, maar dit is een voorbeeld van het soort ondoordachte wetgeving waardoor maatregelen tegen klimaatwetgeving onnodige weerstand opwekken. Er moet een algemene herziening komen van het belastingstelsel, waardoor bedrijven en burgers niet alleen belasting betalen op basis van omzet, winst, vermogen en inkomen, maar ook op basis van vervuiling en verbruik van grondstoffen.

Mijn voormalig aandeelhouder en mentor Eckart Wintzen pleitte al in de jaren negentig voor een belasting op ‘onttrokken waarde van de planeet.’ Dat zou veel meer nut hebben dan alleen een belasting op Bitcoin-mining, diesel-auto’s of stikstofuitstoot. Er wordt te klein en te geĆÆsoleerd gedacht, maar dat las ik vrijwel nergens terug in de reacties op dit populistische voorstel van Biden.

Toen ik in maart vorig jaar weer wilde gaan schrijven over technologie en innovatie, zoals ik 20 jaar geleden ook deed op mijn weblog, liep ik tegen het probleem aan, reden waardoor ook traditionele media zelden zinnig berichten over crypto, dat er wereldwijd onvoldoende onafhankelijke journalistiek is over crypto. Dus tenzij je zelf ergens diep induikt en bronnen onderzoekt, kun je vrijwel geen andere media aanhalen.

Een populaire cryptonieuws-site is Cointelegraph, dat doodleuk een licentie verkocht voor het Midden-Oosten aan PR-bedrijf Luna, dat vooral crypto-projecten als klant heeft. De beste bron in crypto is Coindesk, maar nu FTX probeert bijna $4 miljard terug te krijgen van het inmiddels failliete Genesis Global, is het pijnlijk dat Coindesk continu moet benadrukken dat het een zusterbedrijf is van Genesis. Stel je voor dat de NRC zou berichten over het faillissement van Imtech en in een tussenzin meldt: ‘NRC is een zusterbedrijf van Imtech, beide bedrijven zijn eigendom van ZBM, Zielloos Belgisch Mediabedrijf’.

Zelfs Coinmarketcap, de meest gebruikte bron van cryptokoersen, is eigendom van cryptobeurs Binance, hoewel er acht alinea’s nodig zijn om uit te leggen dat Coinmarketcap onafhankelijk opereert. De lijst van dit soort vreemde verhoudingen is eindeloos in crypto.

Ik kom hierop omdat ik nog steeds een analyse wil geven over de nieuwe Europese cryptowetgeving en de aanstaande crypto-regelgeving in de VS. En wat is het gemis dan groot aan serieuze, professionele analyses waarbij de beoogde wetgeving wordt getoetst aan de realiteit.

Cryptowetgeving kan eenvoudig zijn

Eigenlijk is het eenvoudig: als een partij geld beheert van klanten, crypto of niet, moet deze aan dezelfde strenge eisen voldoen als de reguliere banken. Dus een site waar je crypto kunt kopen en die deze tokens vervolgens voor je in beheer houdt, of het Bitcoin is of een stable token, moet ervoor zorgen dat er niet met je tegoeden wordt gerommeld. De custodian functie moet heilig zijn. Hetzelfde geldt voor security tokens, muntjes die feitelijk een crypto-versie zijn van een type bezit (bijvoorbeeld aandelen, vastgoed, obligaties etc) en die zouden moeten worden behandeld als andere beleggingsproducten.

Maar alle andere soort tokens, van utility tokens (muntjes waarmee je Ć©Ć©n soort dienst of product kunt kopen, vergelijkbaar met een digitale boekenbon) tot payment tokens (zoals Ripple), vormen een hele nieuwe klasse en kunnen niet over Ć©Ć©n kam worden geschoren met andere tokens, alleen omdat het allemaal crypto-tokens zijn. Ontwikkelaars van DeFi platformen, waarbij gebruikers zelf via een smart contract protocol in een pool zorgen voor de markt en daarin zelfstandig aan- en verkopen, kunnen nooit bijhouden wie wat koopt en verkoopt; omdat ze slechts de schrijvers zijn van een smart contract dat de handel mogelijk maakt, meer niet.

In de kern vrees ik dat de wetgevers de fout maken te kijken naar de verschijningsvorm en vervolgens alle crypto gelijk behandelen. Dat zou net zo dom zijn als het wettelijk gelijk behandelen van een liefdesbrief en een valse bommelding, als ze allebei per e-mail worden verzonden.  

De eerste Web Summit in Rio de Janeiro trok ruim vijftienduizend bezoekers, grotendeels uit Sao Paolo

Web Summit in Rio groot succes, voor Warren Buffett is het afwachten

Lezer van deze nieuwsbrief Maurits Stuyver was afgelopen week Ć©Ć©n van de weinige Nederlanders tussen de vijftienduizend deelnemers aan de eerste Web Summit in Rio de Janeiro. Stuyver, die serieus business development doet voor interessante bedrijven, schreef een lezenswaardig verslag van zijn bevindingen in deze markt, die in Europa vaak over het hoofd wordt gezien. Een opvallende conclusie vond ik de nieuwe toevlucht naar crypto die Stuyver ontwaarde, aangewakkerd door de nieuwe bankencrisis in Amerika waarover ik vorige maand schreef. Voor mij was het ook nieuws dat Brazilie een grote focus heeft op fintech-bedrijven.

Maurits Stuyver slaat zich ook in Rio door het leven heen

Naar schatting dertigduizend bezoekers zijn dit weekend neergestreken in de tegenpool van Rio de Janeiro, want Warren Buffett houdt de jaarlijkse aandeelhoudersbijeenkomst van zijn Berkshire Hathaway weer in Omaha, Nebraska. Vrij naar Susan Sarandon in Thelma & Louise: ‘it may not be the middle of nowhere, but you can see it from here.’

Doorgaans zijn de aandeelhouders net zo kritisch op Buffett als het publiek in de Arena op de Toppers, maar dit keer broeit er iets. Grote aandeelhouders als Blackrock willen dat Berkshire Hathaway een grotere bijdrage gaat leveren aan het behalen van ESG-doelen. Ik betwijfel of Buffett en zijn compagnon Charlie Munger (99) zich hier druk over maken. Samen zijn ze 193 jaar oud, het lijkt me dat je dan blij bent als je ’s ochtends de wekker nog hoort afgaan. In de coulissen staat het piepkuiken Greg Abel (60) klaar om het over te nemen van de senioren.

Mooie quote van Warren Buffett gisteren over Apple, waarvan Berkshire Hathaway 6% van de aandelen bezit:

“Apple has a position with consumers where theyā€™re paying 1,500 bucks or whatever it may be for a phone. And the same people pay $35,000 for having a second car, and [if] they had to give up a second car or give up their iPhone, they give up their second car. I mean, itā€™s an extraordinary product. We donā€™t have anything like that that we owned 100% of, but weā€™re very, very happy to have 5.6 or whatever-it-may-be percent, and weā€™re delighted every 10th of a percent that goes up.ā€

Warren Buffet op 6 mei 2023, op de jaarlijkse bijeenkomst van Berkshire Hathaway aandeelhouders in Omaha, Nebraska
Gemaakt met DALL-E: enge robot neemt de wereld over, in sci-fi stijl.

Niet de week van AI

Het was niet te missen: ’the Godfather of AI’, Geoffrey Hinton, vertrok bij Google omdat hij zich zorgen maakt over de gevaren die AI heeft voor de wereld. Of zoals CNN het gezellig samenvatte: ‘AI may figure out how to kill people.’ En daar trokken ze dan 4 minuut en 11 seconden voor uit bij de 24-uurs nieuwszender. PBS deed het beter met deze reportage. Het vervelende van het doemscenario dat Hinton schetst, is dat als ooit zou blijken dat hij gelijk heeft, het te laat zal zijn voor de mensheid om er iets tegen te doen. Wie dacht er deze week niet aan Skynet en The Terminator?

De US Federal Trade Commission (FTC) gaf deze week een waarschuwing dat AI mensen zodanig kan manipuleren dat ze slechte beslissingen nemen. Dat liet de Republikeinse Partij zich geen twee keer zeggen en produceerde deze anti-Bidencommercial, geheel gemaakt met AI.

Opvallende links:

  • Bijna de helft van de kijktijd op YouTube in Amerika vindt plaats op tv. Waar YouTube ooit begon met warrige amateurvideo’s in een resolutie van 3 bij 4 pixels, kijkt het publiek nu op 4K televisies. De reclamewereld volgt de kijkers, met gevolgen voor de traditionele tv-wereld. Toch daalde de omzet van YouTube opnieuw. Goed voor de adverteerders, slecht voor de media-exploitanten.
  • Wereldwijd dalen de investeringen in startups enorm snel. Wat blijkt onverwacht de populairste sector om in te investeren? Het is niet AI of crypto, maar de goeie ouwe gezondheidszorg.
  • Een interessante trend in venture capital zijn de investeringsfondsen die door actieve CEO’s en ondernemers worden geleid. Dus niet door voormalige ondernemers, maar CEOs die blijkbaar tijd hebben om er nog een lucratief bijbaantje naast te doen. Uiteraard hebben Amerikanen daar weer een prachtige term voor bedacht: dual threat CEO’s.
  • EĆ©n van die CEOs met een investeringsfonds is Auren Hoffman van Safegraph, zelf auteur van een uitstekende maandelijkse nieuwsbrief en Ć©Ć©n van de weinige tech-CEO’s die openlijk Republikein is.
Bitcoin en Ethereum stijgen opnieuw en Apple scoort, ondanks dalende omzet

Spotlight 9: crypto stijgt fors, Apple volgt

Apple publiceerde deze week de kwartaalcijfers en maakte vrijwel terloops bekend dat de omzet dit jaar zal dalen. Gevolg: het aandeel spoot omhoog. Een nadere blik op de koers toont dat het aandeel Apple dit jaar al 39% is gestegen. Toegegeven, het is nog geen stijging van het niveau Bitcoin (+77%) of Ethereum (+61%) dit jaar, maar voor de belegger met een minder sterke maag blijft Apple aantrekkelijk. Want wie op verjaardagen weer mensen hoort jubelen over crypto, moet wel beseffen dat Bitcoin vergeleken met een jaar geleden -19% staat en Ethereum liefst -28%. En Apple? Tien procent in de plus.

Apple is sinds mijn vergelijking met Philips van twee weken geleden zelfs $400 miljard in waarde gestegen, bijna het bruto nationaal product van een land als Oostenrijk, om nogmaals appels met aardappels te vergelijken. Analisten hadden slechtere cijfers verwacht en de iPhone verkoopt beter, met name in India.

Het blijft lastig voor Apple om te balanceren op het slappe koord tussen meerdere werelden en met name meerdere werelddelen. Zo publiceerde de Financial Times dit stuk waarin wordt betoogd dat Apple intussen een Chinees bedrijf is. Onzin natuurlijk, makkelijk roepen vanaf de zijlijn. Apple is de bedrijfsmatige variant van een wereldburger die probeert zichzelf te ontwikkelen binnen de normen en waarden van de landen waar hij woont en werkt.

Categorieƫn
AI crypto

Elon Musk en z’n exen. En Apple CEO Tim Cook verloor AI-toptalent aan Google, maar slaat slag met spaarrekeningen

Deze week leek vrijwel al het technieuws over artificial intelligence te gaan. Grote innovaties in AI spreken immers tot de verbeelding en zijn herkenbaar voor iedereen, terwijl een doorbraak in bijvoorbeeld biotechnologie vaak letterlijk alleen via een microscoop zichtbaar is voor een beperkte groep experts.

Waarom is er $300 miljoen nodig als je net $10 miljard hebt opgehaald?

Als er door topinvesteerders $300 miljoen dollar wordt betaald voor iets meer dan Ć©Ć©n (1) procent van OpenAI, het bedrijf dat de maker is van ChatGPT, dan verdient dat uitgebreide aandacht. Vooral als je bedenkt dat Microsoft nog geen drie maanden geleden $10 miljard (!) investeerde in OpenAI, nadat het in 2019 al een miljard in het bedrijf had gestopt. Die 11 miljard is vast nog niet op, dus rijst de vraag waarom OpenAI deze extra investeringsronde heeft gehouden.

De belangrijkste reden dat OpenAI een sterke relatie wil hebben met een paar van de grootste techinvesteerders in de wereld, is de ontluikende veldslag om de AI-markt. Het moment nadert dat er echt groot geld nodig is, denk aan miljarden in plaats van miljoenen, om als bedrijf mee te doen in de strijd der giganten zoals Google, Apple, Microsoft en Amazon die allemaal meedoen in deze markt. Want AI is voor alle spelers te belangrijk om te negeren. Voor Google is het succes van OpenAI zelfs levensbedreigend. Met aandeelhouders achter zich als Tiger Global, Sequoia Capital, Andreessen Horowitz, Thrive, K2 Global en Founders Fund (van Peter Thiel, de legendarische investeerder in o.a. Facebook en Palantir) kan OpenAI nu onafhankelijk van partner Microsoft opereren. Met een marktwaarde van naar schatting $27 tot 29 miljard is OpenAI op dit moment al meer waard dan, om een dwarsstraat te noemen, bedrijven als Spotify en vaccinmaker BioNTech, bedrijven die ook succesvol hebben ingespeeld op grote ontwikkelingen.

Deze ‘foto’ is geheel gegenereerd met Midjourney en is griezelig echt

CEOs Tim Cook en Sundar Pichai vechten om AI-talent

In de race om de beste AI-technologie liggen Apple met Siri en Amazon met Alexa intussen ver achter op OpenAI. The Information berichtte deze week dat drie topprogrammeurs van Apple daarom de overstap maakten naar Google, ondanks pogingen van Apple CEO Tim Cook ze te behouden. Het persoonlijke aanbod van Alphabet-CEO Sundar Pichai, die er alles aan doet de achterstand op OpenAI in te lopen, was blijkbaar onweerstaanbaar. Zou er ooit een CEO van een Europees beursgenoteerd bedrijf zich persoonlijk hebben ingespannen om programmeurs aan te trekken, of om ze te behouden, zoals Cook en Pichai doen? Ik vermoed dat de Europese heertjes, want het zijn vrijwel allemaal mannen, zich daar te groot voor voelen.

Hoe moeilijk het is om een goede AI-toepassing te maken bewees Snapchat, dat van gebruikers een 1 voor de ‘My AI’-feature kreeg, met het dringende verzoek deze uit de app te verwijderen. Het was niet de week van Snap, dat de omzet zag dalen waarna het aandeel 17% inleverde. Dropbox maakte bekend 16% van het personeel te ontslaan en tegelijk fors te investeren in het aantrekken van nieuwe AI-ontwikkelaars. Dat geeft aan dat het lastig, zo niet onmogelijk is om programmeurs om te scholen tot AI-ontwikkelaars.

Elon Musk, z’n X-en en zijn ex

Het wachten is tot Elon Musk zich met een bedrijf mengt in de AI-oorlog, maar hij lijkt te druk met het te gronde richten van Twitter. Hij bekritiseert wel voortdurend OpenAI en CEO Sam Altman sinds hij zijn belang in OpenAI verkocht aan Microsoft. Het is op zijn zachtst gezegd opmerkelijk dat Musk in een open brief opriep tot een soort moratorium van zes maanden in de ontwikkeling van AI, maar intussen verder werkt aan de financiering van een eigen AI-startup, die hij afwisselend TruthGPT noemt (zoals bij inmiddels werkloos opperkneus Tucker Carlson) of X-AI. Die X moet er normaliter wel in van Musk; eerder begon hij al X.com en uiteraard SpaceX. Het valt nog mee dat het Tesla is en niet Texla. Zijn laatste zoon heet X Ɔ A-Xii (roepnaam: Bert). En de Ɔ zit in de naam van het arme kind omdat het de elvenspelling is van het begrip AI. Musk zijn baby mama, de Canadese artieste Grimes, viel deze week op door toestemming te geven haar stem te gebruiken in door AI-gegenereerde muziek: ‘I’ll split 50% royalties on any successful AI generated song that uses my voice. Same deal as I would with any artist i collab with. Feel free to use my voice without penalty.’ Dat is vooral opvallend omdat de zorg bestaat dat AI de hele beroepsgroep van stemacteurs overbodig zal maken. Het wordt interessant om te volgen wat de gevolgen zullen zijn voor zangers.

De Apple Card met afgeronde hoekjes, Steve Jobs zou het niet anders hebben gewild

Eindelijk: Apple gaat gehakt maken van de banken en doet dat met… Goldman Sachs?

Het werd al jaren verwacht en vorige week was het zover: Apple maakte zijn entree in de bankwereld. Opvallend blijft de keuze voor Goldman Sachs als partner, omdat Apple nauwelijks gebruik maakt van het merk Goldman maar de prestigieuze bank vooral gebruikt voor de bankvergunning en als kleur- en geurloos afhandelaar van de spaartransacties, als een soort white label. Terwijl Apple zelden of nooit marktaandeel koopt op basis van prijs, springt bij de spaarrekening de hoge rente juist in het oog: 4.15%, liefst 10 keer zo hoog als het nationaal gemiddelde in de VS. 

Wel typisch Apple is de grote gebruiksvriendelijkheid. De eerste stap is het aanvragen van een Apple Card, een credit card, hetgeen helaas vooralsnog alleen in de VS mogelijk is. Bij alle uitgaven via die kaart wordt standaard 1% tot 3% van het aankoopbedrag uitgekeerd in de vorm van wat Apple ‘Daily Cash’ heeft genoemd, een tegoed dat dagelijks wordt berekend en bijgeschreven. Wie vervolgens een spaarrekening opent vanuit de Apple Wallet en aan de Apple Card koppelt, een handeling van niet meer dan een paar keer klikken, ziet dagelijks de Daily Cash op de spaarrekening bijgeschreven worden en ontvangt automatisch de hoge rente van 4.15%. De spaarrekening is gratis, er is geen minimuminleg en er zijn geen boetes als er tegoeden van de spaarrekening worden opgenomen. Het is ook mogelijk om tegoeden vanaf andere banken over te schrijven naar de Apple-Goldman spaarrekening.

En juist dat laatste is een nachtmerrie voor de traditionele banken. Want hoewel er andere, onbekendere banken, nog hogere spaarrentes geven, zijn dat geen vertrouwde merken zoals Apple. De combinatie van Apple Card met Apple Pay en de Apple Wallet is dermate naadloos en eenvoudig dat het lastig concurreren wordt voor de banken. Het lijkt aannemelijk dat de Europese banken een forse lobby in Brussel zullen opstarten, in combinatie met juridische procedures, om het Apple lastig te maken de Europese markt te betreden op dezelfde manier als in de VS.

Event: Consensus 2023

Bijna vijftienduizend mensen bezochten afgelopen week het toonaangevende crypto-event Consensus in Austin, Texas en dan worden de types niet meegerekend die te gierig zijn om een congreskaart te kopen omdat ze denken alles al te weten en je willen wijsmaken dat het beste netwerken in de kroeg gebeurt. De geluiden vanuit Austin waren alom positief, met name over de kwaliteit van de projecten die de cryptowinter hebben overleefd. De meest opvallende bijdrage aan Consensus vond ik, vanaf afstand bezien want ik was er zelf niet, het interview met journalist Brady Dale, van wiens hand binnenkort een boek verschijnt over Sam Bankman-Fried van FTX. Dale wijst als voornaamste oplossing tegen fraude en wanbeleid nadrukkelijk op decentralized finance, DeFi, waarbij er juist geen sprake is van een centrale partij zoals een beurs als FTX. Ook opvallend vond ik dat Dale juist de memecoin Dogecoin noemt als relevante crypto naast Bitcoin en Ethereum:

‘Voor mij is Dogecoin de keten die zei: Een verhaal, een karakter, een concept kan een waarde hebben, en als een gemeenschap in dat karakter gelooft en op een gedistribueerde manier samenwerkt om het idee groter te maken, zal de waarde van het concept groeien en dus ook de munt ervan. Dogecoin heeft dat echt duidelijk gemaakt. Het gaat niet alleen om DOGE, het gaat om dat hele idee van samenwerking rond een concept, en daarom wed ik dat Dogecoin de comeback kid van de blockchains zal zijn, telkens weer, de komende tijd.’

– Brady Dale

Goede links

  • Check deze link naar een paar bijzonder praktische prompts om zelf te gebruiken bij ChatGPT.
  • Startup financiering staat sterk onder druk. Deze vier grafieken tonen dat aan en in Miami daalden de investeringen in startups zelfs ruim 90%. Mede een gevolg van de focus in die regio op crypto-startups, die het zwaar hadden.
  • In Nederland zijn er steeds meer investeerders die aan de oprichters van startups vragen zichzelf geen salaris te betalen. Er zijn vijf redenen om dat juist wel te doen.
  • Onbekende identificeert bijna 1000 Bitcoin wallets van Russische geheime diensten. Erg knap.
  • De Amerikaanse overheid staat op het punt First Republic Bank over te nemen. Ik schreef eerder deze maand over wat voor soort bank First Republic is. Of was?

Spotlight 9: Meta en Microsoft de grote winnaars van de week

Meta en Microsoft als uitschieters na goede kwartaalcijfers

Lezer Raoul Kuiper vroeg me terecht waarom ik wel Bitcoin heb opgenomen in deze portfolio, terwijl ik die zelf niet bezit vanwege het energieverbruik en daarmee gepaard gaande CO2-uitstoot. Ter toelichting: ik heb deze fictieve Spotlight 9 portfolio aangemaakt om wekelijks het sentiment in de techwereld te volgen. Ik denk dat wanneer, zoals vorige week gebeurde, vrijwel alle grote techbedrijven plus de Dow Jones en S&P 500 allemaal in de min staan, dat relevant is voor de hele wereld van technologie en innovatie. Bitcoin en Ethereum heb ik opgenomen omdat dat de meest gehouden assets zijn van de honderden miljoenen mensen die wereldwijd in crypto beleggen. Van de Spotlight 9 vind ik zelf Microsoft, Apple en Ethereum interessant. De projecten en bedrijven die ik verder boeiend vind, zoals Polygon (MATIC), zijn meestal te klein om impact te hebben op het beurssentiment en de economie en daarom niet opgenomen in de Spotlight 9.

Amazon, Alphabet (Google), Microsoft en Meta publiceerden deze week goede kwartaalcijfers en daarvan profiteerden vooral Microsoft en Meta. De verwachting is dat Microsoft sterk gaat profiteren van de integratie van AI, mede gebaseerd op technologie van OpenAI, in diverse producten en diensten. Zuckerberg legde beleggers uit dat Meta veel AI gebruikt om hun TikTok-concurrent Instagram Reels beter te targeten en dat sloeg aan: het aandeel Meta steeg de laatste 5 dagen bijna 13%.

Het was, kortom, in alle opzichten de week van AI.

Categorieƫn
AI technologie

Amsterdamse AI-startup haalt 50 miljoen op, Ajax wint alleen op Apple TV+

Dit is de webversie van editie 3, 23 april 2023, van mijn wekelijkse nieuwsbrief, aanmelden kan hier.

De afgelopen dagen stond Amsterdam heel even centraal in de online wereld en het had niets te maken met Ajax. Het deed me terugdenken aan 2003, twintig jaar geleden.

Op het Leidseplein in Amsterdam stond toen een groepje onbekende Amerikaanse comedians op het podium bij Boom Chicago, het comedy theater dat het vooral moest hebben van dronken toeristen. In CaliforniĆ« werd onder hoongelach de eerste iLife-suite gelanceerd, bestaande uit ondermeer het logge iTunes en iDVD  waarmee je heel traag DVD’s kon branden, door het zieltogende Apple. Steve Jobs stond ruim 5 jaar aan het roer en op een omzet van $6 miljard dollar was Apple verlieslijdend.

De onverwachte ster van Ted Lasso, Hannah Waddingham, geeft in de aflevering Sunflowers kale mannen hoopĀ 

Wie toen had voorspeld dat twintig jaar later een briljante comedyshow die is gebaseerd op een goedkope commercial, gemaakt door deze comedians, op een streaming service van Apple allerlei records zou breken met liefst 52 Emmy Award-nominaties, zou direct voor gek zijn verklaard. Ted Lasso, het geesteskind van Boom Chicago alumni Jason Sudeikis, Brendan Hunt en Joe Kelly, won twee jaar achtereen de Emmy Award voor beste comedyserie. Eerder won Apple TV+ als eerste streaming dienst een Oscar voor beste film, met CODA, wat leidde tot een sterke groei in het aantal abonnees van Apple TV+.

Het is appels met aardappels vergelijken, maar het is aardig om te bekijken hoe een ander legendarisch bedrijf dat liefst alleen hardware wilde maken en geen content, het in dezelfde periode is vergaan: ons eigen Philips maakte in 2003 in tegenstelling tot Apple wel winst, zelfs bijna ā‚¬500 miljoen op een omzet van ā‚¬29 miljard, bijna vijf keer zoveel omzet als Apple dat jaar. Twintig jaar verder is Philips ā‚¬15 miljard waard op een omzet van ā‚¬17 miljard en heeft Apple een marktwaarde van ā‚¬2.3 biljoen. Vergeet al die nullen: dat is 2300 keer een miljard. Apple is in twee decennia ruim 150 keer zoveel waard geworden als Philips en is op weg naar een jaaromzet van ruim $500 miljard, waarvan alleen al $100 miljard afkomstig uit de services-divisie. Niet slecht voor een bedrijf dat tot woede van Steve Jobs zo slecht was in services, dat het nog geen fatsoenlijke email-dienst kon leveren. Of heeft er nog iemand een MobileMe-adres?

Maar ik dwaal af, want geheel in de geest van Ted Lasso wil ik graag positief zijn deze zondag. De aflevering van afgelopen woensdag, Sunflowers, was de reden dat ik moest terugdenken aan de periode waarin de creatieve geesten achter Ted Lasso in Amsterdam woonden. Sunflowers is een ruim een uur durende lofzang van de makers aan Amsterdam. Inclusief AndrƩ Hazes en zelfs een flard Rob de Nijs. Het enige ongeloofwaardige moment van deze aflevering was het begin, de 5-0 overwinning van Ajax in de Johan Cruijff Arena. Terwijl in werkelijkheid het enige scorende team van Ajax het mediateam was, dat een grote banner ontvouwde op de pub in Londen waar een deel van Ted Lasso wordt opgenomen.

Waarom is een Amsterdamse ‘vector database’ 200 miljoen waard?

Bob van Luijt and Etienne Dilocker, co-founders of Weaviate

Wie zou niet lachen?

Waar alle hoofdrolspelers van Ted Lasso in de Amsterdamse aflevering een richting bepalende doorbraak beleefden, gold hetzelfde voor een mij onbekende startup die bekend maakte liefst $50 miljoen te hebben opgehaald in de derde financieringsronde. Weaviate noemt zichzelf een ‘vector database’ maar als laatste generatie bij wie wiskunde niet in het verplichte vakkenpakket zat, ben ik daarmee niet verder geholpen. (Ik gok dat de naam staat voor weav-iate, doe iets met weven, en niet voor we-aviate, wij vliegen). Zoekend naar meer informatie over Weaviate, tot januari nog SemI genaamd hetgeen niet meer inzicht verschaft, vond ik deze uitstekende uitleg van CEO Bob van Luijt:

‘De databasetechnologie van de eerste generatie wordt vaak aangeduid met het acroniem SQL […] die conceptueel vergelijkbaar zijn met spreadsheets of tabellen. In de jaren tachtig werd deze technologie gedomineerd door bedrijven als Oracle en Microsoft. De tweede golf databases wordt “NoSQL” genoemd. Deze zijn het domein van bedrijven als MongoDB (en Elastic, MF). Ze slaan gegevens op verschillende manieren op […] maar wat ze allemaal gemeen hebben is dat het geen relationele tabellen zijn. […] De derde golf databasetechnologieĆ«n richt zich op gegevens die eerst door een machine-learningmodel worden verwerkt, waarbij de AI-modellen helpen bij het verwerken, opslaan en doorzoeken van de gegevens, in tegenstelling tot de traditionele manieren.’

Dat is een prima uitleg en het is slim om Weaviate zo te framen. Zonder het te zeggen impliceert Van Luijt dat Weaviate een enorm groot probleem oplost in een enorme markt, muziek in de oren van investeerders, verwijzend naar een aantal branchegenoten waarvan de ‘kleintjes’ zelfs beursgenoteerd zijn en een marktwaarde hebben van $16 miljard (MongoDB) en een kleine $6 miljard (Elastic). Alleen zijn die van de oude generatie, lispelt Van Luijt eigenlijk tussen neus en lippen door, en Weaviate is beter.

Een paar dingen vallen me op: 

  • $50 miljoen op een waardering van $200 miljoen is een hoog bedrag voor een relatief lage waardering. Dat klinkt absurd, maar bedenk dat Character.ai een paar weken geleden $150 miljoen ophaalde op een waardering van ruim een miljard. Toch is deze funding een verstandige beslissing van Weaviate, want het blijft een feit dat Amerikaanse vc’s in niet-Amerikaanse bedrijven minder geld investeren, en tegen lagere waarderingen, dan in Amerikaanse bedrijven. Om in Ted Lasso-sferen te blijven: een Engelse Premier League Club betaalt nu eenmaal meer voor een speler van een andere Premier League Club, dan voor Jan Maas uit de Eredivisie. (Dat karakter dat altijd de waarheid spreekt, hoe pijnlijk soms ook, is overigens genoemd naar Saskia Maas, de CEO en drijvende kracht achter Boom Chicago.)
  • in totaal heeft Weaviate nu $67.7 miljoen opgehaald binnen drie jaar en daarmee kan het bedrijf meedoen in de ontwikkeling van fundamentele technologie voor een internationale markt. Wat Weaviate doet is vergelijkbaar met het spelen van Champions League voetbal met een Nederlandse club. Gelukkig hebben Van Luijt c.s. nu voldoende middelen om goede spelers aan te trekken. (Dit is de laatste voetbalvergelijking.)
  • ING nam al deel in de A-ronde van 2022 want het kende Weaviate, als spin-out van ING Labs. Het is te prijzen dat een traditionele grootbank als ING een dermate risicovolle investering deed, mits de bank ook daadwerkelijk met de technologie van Weaviate aan het werk gaat. Anders is het een normale venture capital investering en die scoren in Nederland gemiddeld niet beter dan de AEX-index. Overigens geestig dat de naamsverandering van Weaviate is voorbij gegaan aan de beheerder van de portfoliopagina van ING Ventures. Daar heet het bedrijf nog gewoon SemI.
  • Alex van Leeuwen nam deel aan de seed-ronde van Weaviate en deed daarmee wellicht Ć©Ć©n van de beste investeringen ooit in Nederland. Investeerder Peter Thiel kocht in 2004 een belang van 10% in Facebook voor $500.000 en verkocht zijn belang voor in totaal ruim $1 miljard, zover bekend de best renderende investering in venture capital. Zo vrolijk (2000 x) zal het misschien niet worden voor Van Leeuwen, maar ik sluit het niet uit. Databasebedrijven, dat hebben we geleerd aan die oudjes uit de eerste en tweede generatie, kunnen relatief eenvoudig snel opschalen zonder enorme vervolginvesteringen.

Fijne links

  • Het FD publiceerde dit grondige artikel over Lightyear met de kop ‘hoe het knuffelbedrijf van Nederland op een haar na ten onder ging.’ De desinteresse van buitenlandse technologie-investeerders in Lightyear (vergelijk het met Weaviate) had een teken aan de wand moeten zijn.
  • Meestervlogger Casey Neistat maakte met opzet een vreselijke vlog op basis van een script geschreven door ChatGPT4. Zijn conclusie: AI mist ziel, mist diepte. Ik denk dat ChatGPT4 op dit moment vooral context mist, want nog niet gevoed met Casey’s verleden, perspectief en toon.
  • ChatGPT’s CTO Greg Brockman gaf deze fascinerende presentatie over de mogelijkheden van ChatGPT, die zoveel verder reiken dan wat ’tekst en plaatjes’ vragen. Het interview met TED-oprichter Chris Anderson direct na de presentatie is ook verhelderend. Dank aan Michiel Schoonhoven van contentmarketing-specialist NXTLI voor de tip.

Spotlight 9

(ChatGPT4 bedacht deze rubrieksnaam, zie de p.s. onder deze nieuwsbrief.)

Het beurssentiment bepaalt een groot deel van onze economie en de techsector wordt er zelfs door gedomineerd. De gedachte achter deze portfolio was simpel. Stel, je wilt beleggen, maar niet elke dag aan- en verkopen want dat is tijdrovend en ingewikkeld en je kunt een beetje tegen je verlies; wat koop je dan? Ik heb gekozen voor de 5 grootste techaandelen (Amazon, Apple, Google/Alphabet, Meta en Microsoft) twee indexfondsen (S&P 500 en Dow Jones Index) en de twee grootste cryptocurrencies (Bitcoin en Ethereum). Wie op 1 januari van dit jaar deze negen aankopen had gedaan, elk voor een gelijk bedrag, had vandaag een rendement behaald van 37.6%. Maar vergeleken met een jaar geleden, is het rendement -8%. Dat is het aardige van zo’n portfolio volgen: de duur van de belegging, je investeringshorizon, bepaalt de definitie van succes. Wie alleen naar deze week kijkt, waarin alleen Amazon fier overeind blijft, hunkert naar de oude Zilvervloot-rekening. Overigens lijkt de voornaamste reden dat het aandeel Amazon steeg, de aankondiging dat het bedrijf naast Microsoft en Google ook een voorname rol wil spelen in AI, met Amazon Bedrock als eerste troef. De opzet van Bedrock is interessant, want i.p.v. alles zelf te ontwikkelen biedt Amazon aan AWS klanten de mogelijkheid om AI-modellen te gebruiken van diverse leveranciers, waaronder AWS zelf.

Voor wie meer interesse heeft in AI raad ik je dit gesprek aan, opgestart door NRC-journalist Wouter van Noort die zelf een aantal van mijn favoriete nieuwsbrieven maakt, Future Affairs en Transcend.

Fijne zondag,

-Michiel

Het archief met eerdere nieuwsbrieven staat hier.

p.s. hieronder de conversatie met ChatGPT4 over de rubrieksnaam voor het volgen van een kleine beleggingsportfolio