Categorieƫn
AI crypto technologie

Elon Musk lanceert Grok, het eerste product van zijn nieuwe bedrijf xAI

Ik vroeg aan Midjourney: ‘make an image that symbolizes two technologies colliding: AI and crypto.’ Ik vind het resultaat best aardig, al weet ik niet wie crypto en wie AI is.

Je zult toch anno 2023 een extreem succesvolle startup hebben, zoals Sam Altman van OpenAI, en producten ontwikkelen als ChatGPT waarover veel mensen wereldwijd enthousiast zijn en waar Microsoft en investeerder Marc Andreessen miljarden in pompen. Dan slaap je vreemd genoeg juist niet lekker, maar doe je geen oog dicht in de wetenschap dat elk moment Elon Musk een concurrent kan introduceren waarvan twee dingen zeker zijn; allereerst dat hij genoeg geld kan ophoesten of regelen om fors te investeren en ten tweede dat hij het talent en doorzettingsvermogen heeft om eraan te sleutelen tot het iets goeds wordt. En oh ja, je weet ook dat die concurrent qua naam iets met een X krijgt.

Want naast ondermeer Tesla (met de modellenreeks S 3 X Y, lees die letters als een woord), Space X en X (voorheen Twitter) heeft Musk nog tijd over om dit weekend xAI te lanceren, zijn kraslot in de AI-loterij waarvan de inleg miljarden bedraagt en de mogelijke winst honderden miljarden. Ooit was Musk investeerder in OpenAI van Sam Altman, tegenwoordig is het haat en nijd tussen de heren.

Het universum heeft een karakter?

xAI heeft als missie “het ware karakter van het universum begrijpen” en dat soort kretologie schept verplichtingen.

Helaas is de eerste versie van Grok nog slechts toegankelijk voor gebruikers in de VS. Er is een wachtlijst, alleen is die voor mij nog gesloten; wellicht is registreren voor bezoekers vanuit de VS wel mogelijk.

Het is lastig om een product te beoordelen op basis van een website van 1 pagina, maar wat opvalt tussen alle kretologie is de focus op efficiĆ«ntie. Het lijkt erop alsof xAI wil proberen met minimale ‘compute’ maximale output te genereren, zodat er zo min mogelijk hoeft te worden geĆÆnvesteerd in dure en nauwelijks beschikbare chips van Nvidia. 

xAI verhult niet, geheel in de stijl van Musk, wie het ziet als de voornaamste concurrenten: 

“Op deze benchmarks liet Grok-1 sterke resultaten zien, waarbij het alle andere modellen in zijn berekeningsklasse overtrof, inclusief ChatGPT-3.5 en Inflection-1. Het wordt alleen overtroffen door modellen die zijn getraind met een aanzienlijk grotere hoeveelheid trainingsdata en computerbronnen, zoals GPT-4. Dit toont de snelle vooruitgang die we bij xAI boeken in het trainen van LLM’s met uitzonderlijke efficiĆ«ntie.”

Even verder wordt ook Claude, van Anthropic, kort geroosterd in het haardvuur en daarmee is het duidelijk: het prijsschieten op OpenAI (maker van ChatGPT) en Inflection (maker van chatbot Pi) en Anthropic (maker van Claude) is geopend.

Maak kennis met Grok, de AI-tool in de categorie ‘mensen, ik ben me er eentje hoor!’

Musk zal genieten van de aandacht voor Grok, want hij kampt de laatste tijd met veel gedoe rond X, dat een jaar nadat hij Twitter overnam evenveel miljarden omzet lijkt te verliezen als letters in de bedrijfsnaam en privĆ© is het op z’n zachtst gezegd ook nogal roerig. Dat is niet geheel onverwacht, want de man schept blijkbaar even graag bedrijvigheid als nageslacht (inmiddels tien of elf Muskjes, dat verschilt per website).

Uitstekende timing van Musk

het resultaat lijkt een belofte om meer bijeenkomsten te houden.

– New Scientist over de AI-top van premier Sunak

De timing van de lancering van het eerste product van xAi is niet toevallig. Musk was deze week aanwezig op de eerste UK AI Safety Summit. Premier Sunak scoorde in zijn thuisland omdat hij erin slaagde om China en de VS naar Engeland te krijgen, maar vice president Kamala Harris ontweek de Chinese minister en het uiteindelijke resultaat van de grote heisessie wordt door New Scientist op Brits onderkoelde wijze samengevat: “het resultaat lijkt een belofte om meer bijeenkomsten te houden.

Morgen, maandag 6 november, houdt OpenAI zijn allereerste DevDay, een moment om ontwikkelaars te enthousiasmeren en in het zonnetje te zetten. Voor Musk reden genoeg om dit feestje van OpenAI zo grondig mogelijk te willen verpesten met zijn lancering dit weekend. Helaas is bij het schrijven van dit stuk nog niet duidelijk wie de ‘selecte groep’ is die toegang krijgt tot het eerste product van xAI, de AI-assistent Grok, maar schijnbaar wordt voorrang gegeven aan betalende abonnees van X – die andere X, dus niet xAI.  

Belangrijke Executive Order president Biden over AI

In tegenstelling tot de matige Davos-imitatie van premier Sunak, was de maandag gepresenteerde presidentiƫle verordening van president Biden over AI een veel concreter startpunt voor serieus beleid. Ik vind het een goede eerste stap, maar vraag me af waarom Biden weinig doet aan bescherming van de privacy van burgers.

Wie bepaalt hoe de systemen worden gevoed met data, wie heeft toegang tot die data en hoe kan desinformatie worden verwijderd? De VS mist hier duidelijk wetgeving zoals GDPR in de Europese Unie.

Biden eist dat zogenaamde ‘red teams’ worden gebruikt door AI-ontwikkelaars, ofwel teams van experts die de aanvals- of exploitatiecapaciteiten van een potentiĆ«le tegenstander nabootsen en proberen een bedrijf of systeem aan te vallen. De resultaten van deze aanvallen moeten met de overheid worden gedeeld. Ook stelt de president de invoering voor van een AI-watermerk, zodat gebruikers door AI-gegenereerd materiaal direct kunnen herkennen.

Opvallend is hoe de diverse media vanuit eigen perspectief analyseren. De meest doorwrochte analyse vind ik die van Anjana Susaria, professor information systems aan Michigan State University en ook het bredere perspectief van Scientific American is zeer lezenswaardig. Daarentegen bekijkt Crunchbase uiteraard vooral vanuit investeerdersperspectief, terwijl Brookings een stoet van hun slimmerikken loslaat maar geen algemene conclusie biedt.

Ook vond ik opvallend dat president Obama een rol speelde bij de totstandkoming van het stuk van Biden, terwijl presidenten doorgaans weinig boodschap hebben aan de meningen van hun voorgangers, tijden van crisis uitgezonderd.

Open source AI-modellen zijn kansrijk

Dat de ontwikkelingen op AI-gebied vele malen sneller gaan dan beleidsmakers wereldwijd kunnen bijbenen, blijkt wel uit de duizelingwekkende cijfers in dit artikel over het succes van Llama, de enigszins open source variant op AI-gebied van Meta.

Een andere open source variant, die van het Franse Mistral, heeft aansprekende resultaten geboekt en Mistral is momenteel op zoek naar geld. Naar ruim een kwart miljard, als het effe kan. Volgens The Information gaat het om $300 miljoen en volgens Business Insider spugen ze bij Mistral ook niet op $400 miljoen, mocht iemand die willen investeren op een waardering van, schrik niet, $2 miljard. Voor een bedrijf van een half jaar oud. Maar goed, Parijs is ook een dure stad.

AI geeft om ons

Het laatste AI-nieuws van deze week: uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de resultaten die LLM’s als ChatGPT produceren, aanzienlijk verbeteren als je bij het invoeren van de prompt aangeeft dat je bang bent, of je onder druk gezet voelt. De antwoorden worden eerlijker en verantwoordelijker. Dit zou impliceren dat AI geeft om onze gevoelens… voor hoe lang?  

Het ingewikkeldste aan Sam Bankman-Fried was zijn haar

Over eerlijke en verantwoordelijke antwoorden gesproken: Sam Bankman-Fried van crypto-beurs FTX gaf een bedroevend optreden in de rechtbank en blijkt een simpele dief die erin slaagde om ’s werelds beste investeerders wijs te maken dat hij briljant was. Er was veel aandacht voor zijn persoonlijke omstandigheden, met name zijn ouders kregen veel aandacht, vooral vanuit de mainstream media. De reacties op het vonnis lijken erop te wijzen dat meer regelgeving voor de crypto-sector uit Washington onderweg is.

Bankman-Fried en zijn collega’s hebben miljarden gestolen van FTX-klantengelden, die zij gebruikten om te investeren in startups, voor politieke donaties en voor leningen aan zichzelf. Het feit dat het om een crypto-beurs ging, is irrelevant. Wat wel eens te meer werd bewezen is het aloude cryptoclichĆ©: not your keys, not your coins.

Ofwel: als anderen bij jouw tegoeden kunnen komen, zijn ze al niet meer van jou. Het op een centrale beurs plaatsen van crypto is het tegenovergestelde van wat blockchain juist kan zijn; een decentraal netwerk zonder centrum, zoals een cryptobeurs.

Kraken start crypto-investeringsfonds van $200 miljoen

Ondanks alle tegenwind voor de sector heeft de Amerikaanse crypto-beurs Kraken een serieus investeringsfonds opgetuigd. Crypto is niet langer de favoriete sector onder durfkapitalisten, dat is uiteraard AI. De investeringen in crypto zijn dit jaar vier keer zo laag als in 2022.

99-jarige Charlie Munger haat vc’s

De rechterhand van Warren Buffett hoopt 1 januari 100 jaar oud te worden en is geen fan van venture capitalists: “je wilt geen geld verdienen door het naaien van je investeerders en dat is wat een hoop durfkapitalisten doen.” Tot zover mijn hoop dat je milder wordt naarmate je ouder wordt. Munger zegt dat venture capital “een heel legitieme business kan zijn, als je het goed doet,” en als je de “juiste mensen” in posities van macht plaatst.

Maar dat is momenteel niet het geval, zegt hij. “De mensen die het meeste geld verdienen met durfkapitaal lijken veel op investeringsbankiers. Ze zeggen in welk nieuw, populair gebied ze gaan investeren,” zei Munger. Echter, “ze zijn geen geweldige investeerders — ze zijn nergens geweldig in.” Munger heeft een punt, want het gemiddelde rendement van venture capital gedurende de laatste twintig jaar was 11.8%, tegen 12% voor de Nasdaq Composite.

Zelf hebben Munger en Buffett een lekker weekend, want ze maakten een paar uur geleden bekend met Berkshire Hathaway in het derde kwartaal 40% meer operationele winst te hebben behaald dan een jaar geleden en op $157 miljard in cash te zitten. Het duo krasse knarren profiteert van de koop van korte termijn staatsobligaties met hoge rente.

SPOTLIGHT 9: JUBELWEEK OP WALL STREET

Wall Street sluit zijn beste week van het jaar af met nog meer winsten.

Volgens mij is dit een unicum in de 31 weken dat ik deze nieuwsbrief maak: de hele Spotlight 9 staat in de plus. Oorlogen, bombardementen, wereldwijde spanningen, het dondert beleggers blijkbaar niet als de rente maar hoog blijft.

Dit zijn van die weken dat elke spaarder zich afvraagt of die luizige paar procent rente op de spaarrekening de beste beslissing was. Buffett en Munger steken het dus liever in staatsobligaties met korte looptijd. AP vat alle jubeltonen samen in een kort, helder artikel.

IN ANDER NIEUWS

Categorieƫn
AI technologie

Bitcoin herrijst opnieuw en politici wereldwijd los op AI

Voor de zoveelste keer herrezen: Bitcoin had een recordweek.
Beeld gemaakt met Midjourney.

Bitcoin is meer waard dan Tesla, westerse politici worstelen met AI-beleid en Elon Musk wil met Twitter banken overbodig maken.

Bitcoin dit jaar 106% gestegen

Halverwege de week waren de zelfbenoemde Gaza-experts weer een dagje crypto-kenner en was het feest in cryptoland, toen Bitcoin kort de grens van $35.000 overschreed. De koers steeg dit jaar al 106% en daarmee laat Bitcoin de nummer twee van de crypto’s, Ethereum, ver achter zich; het leidende ontwikkelplatform op blockchainbasis steeg dit jaar ‘slechts’ 49%.

Van de beleggingen die ik volg in mijn volstrekt arbitraire Spotlight 9 deed alleen de motor van de AI-economie, Nvidia, het dit jaar beter dan Bitcoin: het aandeel NVDA steeg in 2023 tot nu toe liefst 183%. Inmiddels schommelt de koers van Bitcoin net boven de $34.000, maar de koersstijging van ruim 13% over de afgelopen week is bijzonder.

De koersstijging was vooral te wijten aan de verwachting dat een Bitcoin ETF zal worden goedgekeurd. Er was dus niet eens de goedkeuring van een ETF, maar de verwachting dat er eentje wordt goedgekeurd. (Ik schreef eerder over een Bitcoin ETF: Het is alsof een weerman zegt: ā€˜morgen zou het kunnen regenen. Daarvoor is wel eerst een wijziging van de wolkenlucht nodig.’)

Google heeft moeite aan te haken in de AI-wedloop wedloop en publiceerde slechte kwartaalcijfers. Bitcoin is een parallel universum.
Grafiek gemaakt met Canva.

Bitcoin verslaat Tesla?

De unieke combinatie van schaarste en verhandelbaarheid maken Bitcoin een gewild beleggingsobject. Bitcoin is een schaars digitaal object waarvan er ooit maximaal 21 miljoen zullen worden gemaakt en het is 24 uur per dag verhandelbaar vanaf een mobiele telefoon. Maar de koers van Bitcoin wordt geheel gedreven door speculatie en verwachtingen. Er is geen onderliggende waarde, geen bedrijf dat iets maakt op basis waarvan toekomstige winsten kunnen worden ingeschat.

Daar is op zich niets mis mee, want er wordt ook belegd in goud, sportschoenen en whisky; maar we moeten natuurlijk niet gaan doen alsof Bitcoin en bedrijven vergelijkbare grootheden zijn. Toch ging zelfs het serieuze Coindesk deze week nog verder van het pad af dan een vijftiger op ADE door uitbundig te koppen dat ‘Bitcoin de marktwaarde van Elon Musk’s Tesla heeft ingehaald.’

Crypto bro’s zitten vaak ook in sneakers, goud en whisky.
Beeld gemaakt met Midjourney.

Inderdaad bedraagt met de huidige koers de waarde van alle Bitcoins samen ruim $700 miljard en dat is meer dan de marktwaarde van Tesla (de koers vermenigvuldigd met het aantal uitstaande aandelen) van $650 miljard. Maar Tesla heeft bezittingen: het heeft patenten, fabrieken, personeel, een verkoopnetwerk en een goed gevulde orderportefeuille. Bitcoin heeft de transparantie van zijn blockchain en een waarde die uitsluitend wordt bepaald door vraag en aanbod.

Voor de Bitcoin-fanaten is er overigens een goede reden enige bescheidenheid in acht te nemen als ze Bitcoin een betere belegging vinden dan Tesla. Dit zijn de koersstijgingen in de laatste 5 jaar van Bitcoin vergeleken met Nvidia, Ethereum en… Tesla:

  • Bitcoin: 438%
  • Nvidia: 654%
  • Ethereum: 749%
  • Tesla: 798%

Terwijl ik dit tikte schoot me te binnen dat Elon Musk dit soort tabelletjes vast allemaal bijhoudt en in mijn gedachten hoor ik hem grinniken.

Hamas kreeg geen miljoenen uit crypto

Minder grappig was een artikel in de Wall Street Journal waarin werd beweerd dat de gezandstraalde versie van de SS miljoenen had opgehaald uit cryptodonaties. Het leidde tot vragen in het Amerikaanse congres terwijl uit onderzoek blijkt dat het bericht totale onzin is. De Wall Street Journal weigerde het artikel in te trekken en eens te meer blijkt dat de geringe belangstelling van serieuze media voor de crypto-wereld leidt tot slechte berichtgeving, verkeerde beeldvorming en als consequentie wanbeleid.  

Westerse leiders worstelen met AI

Komende week doen president Biden en de Britse premier Sunak allebei een poging zich te profileren als de meest verantwoordelijke wereldleider op het gebied van AI-beleid. Biden doet dat met de presentatie van een presidentieel besluit over gebruik van AI en Sunak houdt een heuse wereldtop op een symbolische plek.

Presidentieel besluit van ruim 100 pagina’s over AI

Iemand die de langverwachte presidentiĆ«le verordening van de regering-Biden over AI heeft gelezen, vertelde VentureBeat dat de verordening “de langste” is die hij ooit heeft gezien, met meer dan 100 pagina’s.

De presentatie in het Witte Huis door president Biden staat op maandagmiddag gepland, tijdens een evenement getiteld ā€œSafe, Secure, and Trustworthy Artificial Intelligence.ā€ Die naam kiezen voor een event over AI is net zo passend als ā€˜gezellig, respectvol en beschaafd’ als slogan voor Twitter of ‘verlegen, soms balorig maar altijd goedgemutst’ voor Hamas. Ā Ā 

Mooie symboliek bij de Britten

Komende week komen zo’n 100 wereldleiders, techbazen, academici en AI-onderzoekers samen op de Bletchley Park campus in Engeland, ooit de thuisbasis van de codebrekers die een cruciale rol speelden tijdens de Tweede Wereldoorlog. (Twee filmtips over dit onderwerp: Enigma met Kate Winslet, in de rol van Kate Winslet maar dan in de Tweede Wereldoorlog en The Imitation Game met een schitterende rol van Benedict Cumberbatch als Alan Turing.)

‘Hun doel is deel te nemen aan discussies over hoe de voordelen van deze krachtige technologie het best kunnen worden gemaximaliseerd terwijl de risico’s worden geminimaliseerd’, aldus de BBC in een artikel met de hysterische kop ‘Can Rishi Sunak’s big summit save us from AI nightmare?’ Biden is er overigens niet bij, hij stuurt vice-president Kamala Harris. Je gaat als wereldleider natuurlijk niet iemand anders z’n AI-summit hypen door er zelf heen te gaan.Ā 

VS en Singapore werken aan gezamenlijk AI-beleid

Waar de VS en het VK vooral uitblinken in oneliners en koddige benamingen, kondigde Singapore eerder dit jaar al AI-Verify aan, een stichting met gestandaardiseerde tests voor AI-toepassingen die bedrijven en organisaties helpt “objectief en verifieerbaar” gebruik te maken van kunstmatige intelligentie (AI). Nu gaan Singapore en de VS een gezamenlijke groep oprichten om transparantie in AI-implementaties te bevorderen door middel van technische- en procescontroles.

Dat klinkt saai, maar is veel belangrijker dan die bijeenkomsten met politici die niet eens weten wat het verschil is tussen AI en slechte software als gevolg van wanbeleid, zoals in Nederland met de toeslagen-affaire. Want op basis van gestandardiseerd testen van AI-applicaties kan pas worden ingeschat wat de mogelijkheden en de gevaren zijn van AI bij daadwerkelijk gebruik. Daar schiet de wereld echt iets mee op. Ik ken de organisaties die deze tests gaan bepalen en uitvoeren, NIST namens de VS en IMDA namens Singapore en dat zijn geen snurkers. Ik heb hoge verwachtingen.

Google stopt $2 miljard in OpenAI-rivaal Anthropic

Google ’s moederbedrijf Alphabet heeft $500 miljoen geĆÆnvesteerd in het kunstmatige intelligentiebedrijf Anthropic, rivaal van OpenAI (maker van ChatGPT) en heeft toegezegd in de loop van de tijd nog $1,5 miljard te investeren.

Google is al een investeerder in Anthropic en de nieuwe investering zou Anthropic moeten helpen concurreren met ChatGPT van OpenAI, dat wordt gesteund door Microsoft. Amazon zei vorige maand al dat het tot $4 miljard zou investeren in Anthropic.

Zo lijkt er een titanenstrijd te ontstaan tussen twee kampen: aan de ene kant Anthropic, gesteund door Google en Amazon, en aan de andere kant OpenAI, gesteund door Microsoft. Alle convenanten, summits en persconferenties ten spijt van types als president Macron, premier Sunak en president Xi Jinping, lijkt de AI-markt toch een geheel Amerikaans feestje te zijn geworden.

Er is simpelweg geen ander land waar er zoveel miljarden worden geinvesteerd in de benodigde ontwikkeling. Want ontwikkeling van AI vereist geen miljoenen, zoals in de goeie ouwe tijd, maar tientallen miljarden.

Energieverbruik van AI een groeiend probleem

“AI van stroom voorzien kan evenveel elektriciteit verbruiken als een klein land.”

De Nederlandse onderzoeker Alex de Vries publiceerde een interessant artikel over het groeiend energieverbruik van AI-toepassingen. Eerder publiceerde De Vries soortgelijke analyses over Bitcoin op zijn site. Zijn analyse sluit aan bij mijn beeld dat traditionele luchtkoeling zijn grenzen heeft bereikt en daarom was ik vorige week zo enthousiast over de vloeistofkoeling van iXora.

Rondom de doorbraak van AI zie ik exact hetzelfde patroon terug als bij de doorbraak van internet in de jaren negentig en iets later bij massale acceptatie van de mobiele telefoon. De kern van de kritiek is steeds: ‘maar wat betekent dit voor auteursrecht/verspreiding van terreur/opvoeding van onze bloedjes van kinderen/ons contact met ouderen.’ Kies maar.

Ik schat dat het maximaal twee weken duurt voor de westerse media doorhebben dat dit De Vries hiermee een zeer klikwaardig onderwerp aanroert en semi-kritische stukken gaan publiceren over het energiegebruik van AI.

Want als je niets snapt van een innovatie, kun je als journalist het best veiligheidshalve heel kritisch doen zodat je later altijd kan zeggen dat je altijd al sceptisch bent geweest.

Elon Musk een jaar eigenaar van Twitter

The Verge legde de hand op audio-opnames waarop Musk zijn team vertelt dat Twitter, of X zoals hij het heeft genoemd, voor eind volgend jaar volledige bankdiensten zal aanbieden. Intussen introduceerde X twee nieuwe abonnementen in een poging meer omzet te genereren nu de advertentie-omzet blijft dalen.

Dat is ƩƩn van de vier problemen die de BBC meent te zien bij X. Het is lastig om die analyse serieus te nemen als de Britse staatsomroep ook deze zin plaatst: ā€œWhat we know for sure is a lot of big names have left the platform over the last year, including Elton John and Gigi Hadid.ā€ Wat je hierin ziet, is dat de BBC niet snapt wat de volgorde is: als het publiek vertrekt, gaan de mensen die wat te verkopen hebben ook weg. En niet andersom.

Instagram, Snapchat en TikTok braken niet door omdat er celebrities op zaten; die celebrities maakten accounts aan nadat hun management begreep dat de platformen een gratis communicatiekanaal boden met een massapubliek zonder tussenkomst van traditionele media.

Tot slot twee bijzondere links

In een tijd waarin zoveel kinderen in gebieden als het Midden-Oosten en OekraĆÆne geen kans krijgen om een normaal leven te leiden en hun potentieel te bereiken, is het bijzonder verdrietig om te zien dat iemand die op jonge leeftijd alles leek te hebben, zoals de gisteren helaas veel te vroeg overleden Matthew Perry, decennia lang worstelde om de volgende dag te halen.

We kennen Perry vooral als Chandler uit Friends. In een oud interview bij Conan O’Brien zien we hem als zichzelf, wanneer hij een hilarische anekdote vertelt.

Toch wil ik positief afsluiten. Ontwikkelaar Prabhjot Singh maakte op de spotgoedkope Raspberry Pi een apparaat dat gebarentaal kan omzetten in spraak en spraak kan omzetten in gebarentaal, met behulp van een robotische hand. Met het apparaat kan iedereen communiceren met mensen die alleen gebarentaal beheersen. In deze video laat Singh zien hoe het werkt. Helaas is het geluid slecht, maar de werking is helder!

Categorieƫn
AI technologie

iXora scoort in Aziƫ en Marc Andreessen blijft positief

“Ik ben in de kern een optimist. Of dat nu voortkomt uit de natuur of uit opvoeding, kan ik niet zeggen. Een deel van optimistisch zijn is het hoofd naar de zon gericht houden en de voeten vooruit bewegen.” — Nelson Mandela

Van muziekfestivals naar datacenters

Een paar jaar geleden werd ik gewezen op het boek The Blue Economy van Gunter Pauli, waarin hij betoogt dat een duurzame samenleving en economische groei wel degelijk samen kunnen gaan. Ik was dermate enthousiast over zijn denkbeelden dat ik Pauli in mijn beste Duits mijn complimenten mailde, waarop hij me in vlekkeloos Nederlands antwoordde dat hij een Belg is – dus gelukkig wel gewend aan een flatertje.

In de praktijk blijkt het lastig om dit type winstgevende, maar duurzame bedrijven te ontwikkelen. Tegelijkertijd winst maken en de wereld redden blijkt een bijzonder complexe klus. Dus toen mijn vriend Vincent Houwert, die ik begin deze eeuw had leren kennen door zijn hostingbedrijf True, een paar jaar terug vroeg of ik zijn nieuwe manier van serverkoeling wilde komen bekijken, was ik op zijn zachtst gezegd matig enthousiast.

Na de verkoop van True wilde Houwert een tijdje relaxen op CuraƧao, waar hij een fascinatie ontwikkelde voor professionele geluidsapparatuur voor concerten en festivals waarbij koeling een probleem bleek. Hij vroeg advies aan zijn vriend Vincent Beek, die jarenlange ervaring had in de internationale AV-industrie en het was Job Witteman, eind jaren negentig oprichter van de Amsterdam Internet Exchange (AMS-IX) die de twee Vincents aanraadde naar immersion cooling te kijken en dan vooral naar de markt van datacenters in plaats van geluidsapparatuur.

Waarom ik niet neutraal ben over iXora

Immersion cooling, het koelen van computers door middel van vloeistof in plaats van de traditionele luchtkoeling met ventilatoren, is op zich helemaal niet nieuw. Maar in mijn ervaring zijn datacenters conservatieve bedrijven, een soort kruising van vastgoedmensen en systeembeheerders, die wars zijn van gekkigheid met grote tanks vol vloeistof waar met robotarmen servers in moeten worden getakeld. En dat zijn de gangbare immersion cooling oplossingen. Vandaar mijn aanvankelijke scepsis over iXora.

Wereldwijde belangstelling voor een Nederlandse vinding

Tot mijn verbazing bleken Houwert, Beek en Witteman er echter in geslaagd om immersion cooling toe te passen in de standaard 19 inch racks, leidend tot een enorme energiebesparing van de energievretende servers; en ze hadden er zelfs een wereldwijd patent voor aangevraagd en verkregen. Voor de methode die iXora toepast, waarbij de servers verticaal in plaats van horizontaal worden geplaatst in makkelijk uitneembare gesloten cassettes, waardoor geen vloeistof wordt gelekt en de server eenvoudig toegankelijk blijft voor onderhoud, zag ik gelijk een enorme wereldwijde markt.

Datacenters moeten wel over op immersion cooling

De snel gestegen energieprijzen maken de noodzaak voor datacenters tot de overstap naar immersion cooling alleen maar groter. Want door de enorme toename van streamingdiensten, cloud gebaseerde software services en bovenal de razendsnelle ontwikkeling van high performance computing en AI-toepassingen zoals ChatGPT, is een overgang van luchtkoeling naar immersion cooling de enige optie: de volgende generatie computerchips wordt simpelweg te warm om nog door lucht te kunnen worden gekoeld.

Job Witteman werd CEO van iXora en Vincent Beek de Head of Operations & Sales, terwijl Vincent Houwert zich wegens ziekte moest terugtrekken uit de dagelijkse operatie en uieindelijk helaas overleed. De technische man binnen iXora was al aan boord in de persoon van Head of Engineering Erwin Bleeker, die ik 15 jaar geleden heb leren kennen bij True, voordat hij bij Dell ging uitleggen hoe ze een server in elkaar moesten zetten šŸ˜‰

Daarom ben ik niet neutraal over iXora: het is een product dat door de enorme energiebesparing duurzaamheid bevordert, het bestrijkt een wereldwijde markt vanaf de start en het wordt geleid door mensen die ik ken en vertrouw. Het lijkt me wel zo netjes dat hier te melden.

Waarom iXora een interessante investering is

Een fascinerend aspect aan iXora vind ik het feit dat het eerste product van een startup uit Ede wereldwijd de aandacht trekt. Vorige week was iXora aanwezig op beurzen in Silicon Valley en Utrecht, zelf ging ik tijdens Singapore Technology Week langs bij iXora op Data Centre World Asia, de leidende beurs op datacentergebied in Aziƫ.

Op standbezoek bij iXora in Singapore met CEO Job Witteman (midden) en Head of Operations & Sales Vincent Beek (rechts).

Eens te meer bleek dat maanden lezen en praten met experts mij niet dezelfde inzichten kan bieden als een paar uur praten met potentiƫle klanten en partners. iXora werd ondanks de bescheiden stand druk bezocht door bedrijven uit Japan, China, Zuid-Korea, India, Australiƫ en vrijwel alle Asean-landen.

Investeringsanalyse van iXora

Op basis van alle feedback kon ik een aantal conclusies trekken waarom iXora een zeer interessante investering is, die te lang zijn om hier in detail te delen. Maar dit is de kern.

1. Enorme markt

Als investeerder blijft dit de belangrijkste overweging; je kunt wel de beste muizenval ter wereld hebben uitgevonden, als er geen kopers zijn schiet het niet op. Slimmerikken reppen altijd over TAM, Total Addressable Market, en die zit wel snor bij iXora. Honderden miljoenen servers zijn geschikt voor iXora en het gaat hierbij dus om een miljardenmarkt.

2. Concurrerend voordeel

  • Ruimteoptimalisatie in datacenters: iXora helpt datacenters hun ruimte te optimaliseren door luchtkoeling te elimineren (vaak de helft van het totale vloeroppervlak!) waardoor de capaciteit per vierkante meter toeneemt. Ofwel: meer munten per meter voor de klant.
  • Energie-efficiĆ«ntie: uit de eerste implementatieresultaten blijkt dat iXora het energieverbruik in datacenters tot 50% kan verminderen. Elke cent bespaart op energie is extra winst voor de klant. En vermindert de CO2 uitstoot!
  • Gebruiksgemak/drempel tot klantacceptatie: zelfs de grootste kluns kan servers uit iXora cassettes verwisselen, want zelfs ik kon het in enkele seconden.

3. Toegang tot de markt/sterke partnerships

iXora heeft een wereldwijde licentie-overeenkomst gesloten met Lubrizol, een dochteronderneming van Berkshire Hathaway, het bedrijf van de legendarische investeerder Warren Buffett. Daarmee is het in ƩƩn klap toegetreden tot het ecosysteem waar ook Intel en Eaton deel van uitmaken, waardoor de kans op werelwijde verkopen enorm is toegenomen. Daarnaast heeft iXora zelf al aanzienlijke tractie opgebouwd en een wereldwijde pilotserie gepland voor 2024 die de VS, Europa en Aziƫ bestrijkt.

4. Schaalbaar business model

Hardwarebedrijven raken vaak verstrikt in dure productie- en schaalproblemen, daarom heeft iXora besloten om zich te concentreren op hoogwaardige R&D en de productie uit te besteden aan gespecialiseerde bedrijven. Ik noem dat semi-schertsend het Apple-model, dat Foxconn de productie laat doen van de iPhone. Maar het principe is identiek.

5. Sterk investeringsperspectief:

Naarmate hoogwaardig computergebruik steeds meer vloeistofkoeling vereist, biedt het aanpasbare ontwerp van iXora veel potentie voor langetermijngroei. Ik verwacht zelf om twee redenen dat Nvidia servers snel zullen passen in een iXora chassis:

  • de vormfactor is geen probleem, het is relatief eenvoudig om de populairste lijnen van Nvidia en een chassis van iXora in elkaar te laten passen
  • Nvidia’s chips zijn zeer energie-intensief en worden erg warm, dus er is een sterke behoefte aan immersion cooling

6. Waardering

De huidige vraagprijs en waardering van iXora worden als redelijk beschouwd, ondersteund door solide inzicht in toekomstige inkomsten en winsten.

iXora heeft dit jaar al een miljoen Euro opgehaald van particulieren, maar participeren kan nog steeds en al vanaf 5.000 Euro. Als je reageert op deze mail of me benadert via LinkedIn, breng ik je graag in contact met de oprichters Vincent en Job.

Voor wie liever kijkt dan leest

Sommige mensen lezen minder graag en kijken liever video, zelfs als ik erin zit, daarom heb ik ook deze video van 5 minuten gemaakt waarin ik mijn observaties deel. Tot zover iXora.

Churchill, Mandela en… Andreessen?

Eigenlijk heb ik een hekel aan inspirerend bedoelde citaten en tegeltjeswijsheden, maar ik betrapte mezelf afgelopen week op het zoeken naar tips en voorbeelden van mensen die in barre tijden geloof hielden in een betere toekomst. Zo las ik met veel plezier stukken uit speeches terug van Winston Churchill, al bleek ƩƩn van mijn favoriete oneliners uit zijn rijke oeuvre waarschijnlijk helemaal niet van hem afkomstig. Niet iedereen zal deze zin ook ervaren als opbeurend en positief, maar ik knapte er van op:

“Als ik met jou getrouwd was, zou ik vergif in je thee doen,” merkte Lady Astor ooit op tegen Churchill. “Als ik met jou getrouwd was,” antwoordde die, “zou ik het opdrinken.”

Vorige week heb ik genoeg gezegd over de kwalijke rol die sociale media spelen bij het onbeperkt verspreiden van berichten die alleen zijn bedoeld om te kwetsen. Cynisme ligt nu op de loer, maar leidt tot niets. Daarom kies ik er deze week voor om te concentreren op positieve zaken. Ik richt me op mogelijke doorbraken en kansen die anders misschien onopgemerkt zouden blijven.

The Techno-Optimist Manifesto

Je moet lekker in je vel zitten om deze week een stuk te publiceren met die titel, maar Marc Andreessen is een ongeremde positivo. De grondlegger van de web browser is inmiddels topinvesteerder en publiceert vaker interessant denkmateriaal, zoals eerder dit jaar zijn artikel tegen alle doembeelden over de toekomst van kunstmatige intelligentie met de kop ‘Why AI Will Save the World.

Nu schrijft Andreessen:

“Onze beschaving is gebouwd op technologie. Onze beschaving is gebaseerd op technologie.

Technologie is de glorie van menselijke ambitie en prestatie, de voorhoede van vooruitgang, en de realisatie van ons potentieel. Gedurende honderden jaren hebben we dit terecht verheerlijkt – tot voor kort.

Ik ben hier om het goede nieuws te brengen. We kunnen vooruitgaan naar een veel betere manier van leven, en van zijn. We hebben de hulpmiddelen, de systemen, de ideeĆ«n. We hebben de wil. Het is tijd om opnieuw de technologievlag te hijsen. Het is tijd om Techno-Optimisten te zijn.”

‘Wat doet dit voor de toiletpapier-industrie?’

Was ik maar zo positief als Andreessen. Innovaties hebben zelden de massale impact die bij de introductie wordt verwacht. De briljante marketeer Mike Linton zei ooit tegen me: ‘als er aan een nieuwe innovatie wonderbaarlijke mogelijkheden worden toegeschreven (denk aan AI of een paar jaar terug quantum computing) denk ik altijd: ‘hoe gaat dit de toiletpapier-industrie veranderen? Meestal valt het wel mee.’

Het ligt altijd aan het individu hoe een nieuwe vondst wordt toegepast. De ƩƩn bouwt met een hamer een nieuwe badkamer voor zijn oude buurvrouw, de ander slaat er een willekeurige voorbijganger mee van zijn fiets af. Dat zal met AI niet anders zijn, vrees ik. Maar ik voel me bij mijn fascinatie voor innovaties geruggesteund door het techno-optimisme van Andreessen. Hopelijk geldt dat voor veel mensen die hun werkzame leven spenderen aan het ontwikkelen of toepassen van innovaties die de wereld vooruit helpen.

Spotlight 9: Nvidia en Tesla fors onderuit

Het was kommer en kwel op de beurs: alleen de crypto’s stegen terwijl beurslievelingen Tesla en Nvidia fors onderuit gingen.

De diepe ellende in het Midden-Oosten leidde tot algehele malaise op de beurzen, waarbij alleen de crypto’s Bitcoin en Ethereum overeind bleven. De kwartaalcijfers van Tesla bleken een grote teleurstelling en Nvidia leidde onder de aankondiging van de Amerikaanse regering dat het de export van bepaalde Nvidia-chips naar China zou blokkeren.

Oprichter en CEO van Nvidia Jensen Huang bekende deze week dat als hij vantevoren zou hebben geweten hoe moeilijk het zou worden, hij waarschijnlijk nooit met Nvidia was begonnen:

“Dat is eigenlijk de superkracht van een ondernemer. Ze weten niet hoe moeilijk het is, en ze vragen zich alleen maar af ‘Hoe moeilijk kan het zijn?’ En tot op de dag van vandaag prent ik me in, ‘Hoe moeilijk kan het zijn?’ Omdat het moet. Je moet jezelf laten geloven dat het niet zo moeilijk is, omdat het veel moeilijker is dan je denkt. En als ik met de kennis van nu zou terug kunnen gaan in de tijd en die hele reis opnieuw zou moeten doorstaan, dan denk ik dat het te veel is. Het is gewoon te veel.”

Een paar jaar geleden werd ik gewezen op het boek The Blue Economy van Gunter Pauli, waarin hij betoogt dat een duurzame samenleving en economische groei wel degelijk samen kunnen gaan. Ik was dermate enthousiast over zijn denkbeelden dat ik Pauli in mijn beste Duits mijn complimenten mailde, waarop hij me in vlekkeloos Nederlands antwoordde dat hij een Belg is – dus gelukkig wel gewend aan een flatertje op z’n tijd.

In de praktijk blijkt het lastig om dit type winstgevende, maar duurzame bedrijven te ontwikkelen. Tegelijkertijd winst maken en de wereld redden blijkt een bijzonder complexe klus. Dus toen mijn vriend Vincent Houwert, die ik begin deze eeuw had leren kennen door zijn hostingbedrijf True, een paar jaar terug vroeg of ik zijn nieuwe manier van serverkoeling wilde komen bekijken, was ik op zijn zachtst gezegd matig enthousiast.

Na de verkoop van True wilde Houwert een tijdje relaxen op CuraƧao, waar hij een fascinatie ontwikkelde voor professionele geluidsapparatuur voor concerten en festivals waarbij koeling een probleem bleek. Hij vroeg advies aan zijn vriend Vincent Beek, die jarenlange ervaring had in de internationale AV-industrie en het was Job Witteman, eind jaren negentig oprichter van de Amsterdam Internet Exchange (AMS-IX) die de twee Vincents aanraadde naar immersion cooling te kijken en dan vooral naar de markt van datacenters in plaats van geluidsapparatuur.

Waarom ik niet neutraal ben over iXora

Immersion cooling, het koelen van computers door middel van vloeistof in plaats van de traditionele luchtkoeling met ventilatoren, is op zich helemaal niet nieuw. Maar in mijn ervaring zijn datacenters conservatieve bedrijven, een soort kruising van vastgoedmensen en systeembeheerders, die wars zijn van gekkigheid met grote tanks vol vloeistof waar met robotarmen servers in moeten worden getakeld. En dat zijn de gangbare immersion cooling oplossingen. Vandaar mijn aanvankelijke scepsis over iXora.

Vooral het als koeling onderdompelen van de server in een niet geleidende vloeistof, waarbij er als restproduct alleen warm water vrijkomt dat ook nog kan worden gebruikt voor verwarmingstoepassingen, trekt wereldwijd veel belangstelling.

Tot mijn verbazing bleken Houwert, Beek en Witteman er echter in geslaagd om immersion cooling toe te passen in de standaard 19 inch racks, leidend tot een enorme energiebesparing van de energievretende servers; en ze hadden er zelfs een wereldwijd patent voor aangevraagd en verkregen. Voor de methode die iXora toepast, waarbij de servers verticaal in plaats van horizontaal worden geplaatst in makkelijk uitneembare gesloten cassettes, waardoor geen vloeistof wordt gelekt en de server eenvoudig toegankelijk blijft voor onderhoud, zag ik gelijk een enorme wereldwijde markt.

Datacenters moeten over op immersion cooling

De snel gestegen energieprijzen maken de noodzaak voor datacenters tot de overstap naar immersion cooling alleen maar groter. Want door de enorme toename van streamingdiensten, cloud gebaseerde software services en bovenal de razendsnelle ontwikkeling van high performance computing en AI-toepassingen zoals ChatGPT, is een overgang van luchtkoeling naar immersion cooling de enige optie: de volgende generatie computerchips wordt simpelweg te warm om nog door lucht te kunnen worden gekoeld.

Job Witteman werd CEO van iXora en Vincent Beek de Head of Operations & Sales, terwijl Vincent Houwert zich wegens ziekte moest terugtrekken uit de dagelijkse operatie en uieindelijk helaas overleed. De technische man binnen iXora was al aan boord in de persoon van Head of Engineering Erwin Bleeker, die ik 15 jaar geleden heb leren kennen bij True, voordat hij bij Dell ging uitleggen hoe ze een server in elkaar moesten zetten šŸ˜‰

Daarom ben ik niet, zoals bij bijvoorbeeld Nvidia en Canva, neutraal over iXora: het is een product dat door de enorme energiebesparing duurzaamheid bevordert, het bestrijkt een wereldwijde markt vanaf de start en het wordt geleid door mensen die ik ken en vertrouw, reden waarom ik ook een paar certificaten in de STAK van iXora (waarover later meer) heb gekocht. Het lijkt me wel zo netjes dat hier te melden.

Waarom iXora een interessante investering is

Een fascinerend aspect aan iXora vind ik het feit dat het eerste product van een startup uit Ede wereldwijd de aandacht trekt. Vorige week was iXora aanwezig op beurzen in Silicon Valley en Utrecht, zelf ging ik tijdens Singapore Technology Week langs bij iXora op Data Centre World Asia, de leidende beurs op datacentergebied in Aziƫ.

Sexy business: op standbezoek bij iXora in Singapore met CEO Job Witteman (midden) en Head of Operations & Sales Vincent Beek (rechts).

Eens te meer bleek dat maanden lezen en praten met experts mij niet dezelfde inzichten kan bieden als een paar uur praten met potentiƫle klanten en partners. iXora werd ondanks de bescheiden stand druk bezocht door bedrijven uit Japan, China, Zuid-Korea, India, Australiƫ en vrijwel alle Asean-landen.

Op basis van alle feedback kon ik een aantal conclusies trekken waarom iXora een zeer interessante investering is, die te lang zijn om hier in detail te delen. Maar dit is de kern.

Investeringsanalyse van iXora

1. Enorme markt

Als investeerder blijft dit de belangrijkste overweging; je kunt wel de beste muizenval ter wereld hebben uitgevonden, als er geen kopers zijn schiet het niet op. Slimmerikken reppen altijd over TAM, Total Addressable Market, en die zit wel snor bij iXora. Honderden miljoenen servers zijn geschikt voor iXora en het gaat hierbij dus om een miljardenmarkt.

2. Concurrerend voordeel

Kort samengevat:

  • Ruimteoptimalisatie in datacenters: iXora helpt datacenters hun ruimte te optimaliseren door luchtkoeling te elimineren (vaak de helft van het totale vloeroppervlak!) waardoor de capaciteit per vierkante meter toeneemt. Ofwel: meer munten per meter voor de klant.
  • Energie-efficiĆ«ntie: uit de eerste implementatieresultaten blijkt dat iXora het energieverbruik in datacenters tot 50% kan verminderen. Elke cent bespaart op energie is extra winst voor de klant. En vermindert de CO2 uitstoot!
  • Gebruiksgemak/drempel tot klantacceptatie: zelfs de grootste kluns kan servers uit iXora cassettes verwisselen, want zelfs ik kon het in enkele seconden.

3. Toegang tot de markt/sterke partnerships

iXora heeft een wereldwijde licentie-overeenkomst gesloten met Lubrizol, een dochteronderneming van Berkshire Hathaway, het bedrijf van de legendarische investeerder Warren Buffett. Daarmee is het in ƩƩn klap toegetreden tot het ecosysteem waar ook Intel en Eaton deel van uitmaken, waardoor de kans op werelwijde verkopen enorm is toegenomen. Met deze partners zal geen copycat het snel aandurven het patent van iXora te schenden door een ordinaire kopie uit te brengen. Daarnaast heeft iXora zelf al aanzienlijke tractie opgebouwd en een wereldwijde pilotserie gepland voor 2024 die de VS, Europa en Aziƫ bestrijkt.

4. Schaalbaar business model

Hardwarebedrijven raken vaak verstrikt in dure productie- en schaalproblemen, daarom heeft iXora besloten om zich te concentreren op hoogwaardige R&D. De productie, verkoop en support wordt uitgevoerd door de licentie-partners, allereerst Lubrizol.

5. Sterk investeringsperspectief:

Naarmate hoogwaardig computergebruik steeds meer vloeistofkoeling vereist, biedt het aanpasbare ontwerp van iXora veel potentie voor langetermijngroei. Ik verwacht zelf om twee redenen dat Nvidia servers snel zullen passen in een iXora chassis:

  • de vormfactor is geen probleem, het is relatief eenvoudig om de populairste lijnen van Nvidia en een chassis van iXora in elkaar te laten passen
  • Nvidia’s chips zijn zeer energie-intensief en worden erg warm, dus er is een sterke behoefte aan immersion cooling

6. Waardering

De huidige vraagprijs en waardering van iXora worden als redelijk beschouwd, ondersteund door solide inzicht in toekomstige inkomsten en winsten. Alleen al het partnerschap met Lubrizol garandeert een minimum van tientallen miljoenen dollars.

iXora heeft dit jaar al een miljoen Euro opgehaald van particulieren, maar participeren kan nog steeds en al vanaf 5.000 Euro. Als je reageert op deze mail of me benadert via LinkedIn, breng ik je graag in contact met de oprichters Vincent en Job.

Voor wie liever kijkt dan leest

Sommige mensen lezen minder graag en kijken liever video, zelfs als ik erin zit, daarom heb ik ook een video van 5 minuten gemaakt waarin ik mijn redenen deel waarom ik heb geĆÆnvesteerd in iXora. De korte video is beschikbaar in het Nederlands en in het Engels.

Tot slot, mooi ander tech optimisme:

  • Basketballer begint venture capitalfonds van 200 miljoen dollar. Viervoudig NBA-kampioen Andre Iguodala wist al ruim tien jaar geleden, toen hij tekende bij de Golden State Warriors, dat hij in San Francisco een netwerk in de technologiewereld wilde opzetten om na zijn carriere van te profiteren. Dat lijkt aardig te lukken.
  • Elektrisch verticaal opstijgend vliegtuig krijgt certificatie. Het lijkt wel een mop: het is elektrisch, kan hangen en komt uit China, hoe heet het? EHang. Serieus. Ziet er heel erg tof uit, benieuwd of het een succes wordt.
  • Repareren is het nieuwe cool. The Guardian ziet in Amsterdam een duurzame ontwikkeling die korte metten maakt met de fast fashion trend: het wordt grootschalig repareren, in plaats van steeds nieuw kopen en weggooien.  
Categorieƫn
AI technologie

TikTok verliest zes miljard dollar en volgens ChatGPT ben ik een Pussycat Doll

Vertrouw nooit op informatie uit AI-platformen, want al is het mijn droom: ik sta wel op deze foto, maar ik ben ondanks de treffende gelijkenis (nog) geen Pussycat Doll.

TikTok loopt zes miljard omzet mis door Indonesisch webshop verbod

Het meest opvallende nieuws van deze week was niet de rechtszaak tegen Sam Bankman-Fried, want dat die krullenbol zoveel mogelijk geld van zijn klanten heeft gestolen lijkt helder, maar het verbod dat de Indonesische regering afkondigde tegen de webshop van TikTok. En volgens ChatGPT ben ik eindelijk lid van de meidengroep The Pussycat Dolls.

Zuidoost-Aziƫ, een internationaal nog altijd onderschatte markt met ruim 675 miljoen inwoners, ongeveer de helft meer dan de EU, is ƩƩn van de grootste markten voor TikTok met meer dan 325 miljoen gebruikers per maand.

Indonesiƫ telt onder de 278 miljoen inwoners liefst 125 miljoen TikTok gebruikers. Daaronder vallen zes miljoen verkopers en nog eens miljoenen creators die geld verdienen door TikTok Shop te gebruiken om producten te promoten. TikTok is in Aziƫ veel meer dan een social media platform, het is een economische macht.

Online retail in Indonesiƫ is de afgelopen jaren sterk gestegen. De waarde van e-commerce verkopen is volgens de centrale bank verzesvoudigd sinds 2018 en zal volgend jaar naar schatting 44 miljard dollar bedragen.

Terwijl de e-commerce markt van Indonesiƫ wordt gedomineerd door Shopee, Tokopedia en het door Alibaba ondersteunde Lazada, heeft TikTok Shop sinds de lancering in april 2021 een duizelingwekkende groei doorgemaakt: het was naar verluidt op weg om dit jaar liefst zes miljard dollar aan transacties in Indonesiƫ af te handelen, waarop TikTok 5% commissie verdient, een vrolijke driehonderd miljoen dollar.

Tot afgelopen donderdagmiddag, toen TikTok de webshop moest sluiten omdat de Indonesische overheid dat vorige week als ultimatum had gesteld. President Joko Widodo had al eerder aangegeven dat de invloed van TikTok op de Indonesische economie uit de hand was gelopen en de lokale retailers simpelweg niet tegen TikTok konden concurreren.

Waar het verschijnen van de CEO van TikTok in het Amerikaanse congres nog wereldwijd leidde tot berichten in de media, ging deze vorm van overheidsingrijpen ongemerkt aan het grootste deel van de wereld voorbij.

Anthropic wil nog $2 miljard ophalen, nu weer van Google

Waar de ƩƩn miljarden verliest in een week, haalt een ander ze op. Vorige week schreef ik nog over de vier miljard dollar die Amazon steekt in Anthropic, de grote concurrent van OpenAI (maker van ChatGPT, waarover later meer) en deze week blijkt dat Anthropic nog meer geld nodig heeft: liefst twee miljard dollar.

Het opvallende is dat Anthropic dit geld mede wil ophalen bij Google, dat eerder al driehonderd miljoen dollar investeerde in het bedrijf voor een belang van tien procent. Nu zou Google voor hetzelfde percentage ongeveer het tienvoudige moeten betalen. En dat is vooral pijnlijk door wat uitlekte over de problemen die Google operationeel heeft om Anthropic, maker van Claude, in de lucht te houden.

Amazon het zoet, Google het zuur

Afgelopen maand werkte een team van 50 mensen bij Google Cloud volgens dit artikel weekenden door om een instabiel NVIDIA-cluster te repareren dat Anthropic daar heeft draaien:

“Om het defecte deel van zijn dienst te herstellen – een onderpresterend en instabiel NVIDIA H100 cluster – heeft het leiderschap van Google Cloud een sprint van zeven dagen per week voor de komende maand geĆÆnitieerd. Het nadeel van het niet laten werken ervan, zei de senior ingenieur, was “te groot, vooral voor Anthropic, voor Google Cloud en voor Google”.

Vervolgens kreeg dit team te horen dat al veel eerder was bekokstoofd dat Amazon vier miljard in Anthropic zou investeren en dat Amazon’s cloud service AWS de “primary cloud provider for mission-critical workloadsā€ zou worden. Oftewel: Amazon zou het serieuze werk gaan doen voor Anthropic, alleen de extra slingers en confetti mochten blijven hangen bij Google.

Als klap op de vuurpijl kwam daaroverheen deze week het bericht dat Google kandidaat is om nog eens twee miljard dollar te investeren in Anthropic. Niemand hoeft zich af te vragen wat die zeven dagen per week sprintende Google engineers hiervan vinden.

Anthropic helpt FTX crediteuren

Wie met veel plezier kijken naar de immense waarderingen van de nieuwe generatie AI-bedrijven, zijn de crediteuren van FTX dat eerder 500 miljoen dollar investeerde in Anthropic. Hun hoop is dat het belang dat FTX houdt in Anthropic uiteindelijk een groot deel van de verliezen zal compenseren die ze tot dusver hebben geleden door alle ellende en diefstal bij FTX.

Kwalijke toepassingen van technologie

Er was meer zeer kwalijk nieuws op technologiegebied. Allereerst blijkt een chatbot van Replika een gestoorde man te hebben aangemoedigd om koningin Elizabeth te vermoorden. Het blijft verbazingwekkend dat ontwikkelaars niet inzien hoe hun goed bedoelde technologie door misdadige of wilsonbekwame figuren kan worden gebruikt.

Een verwarde geest in de UK voelde zich gesterkt door dit soort berichten van een chatbot

Dan 23andMe, het Amerikaans biotechnologie- en genomica-bedrijf dat genetische testdiensten aanbiedt aan klanten die een speekselmonster naar hun laboratoria sturen en een afkomst- en genetisch rapport terugkrijgen. Het bedrijf bevestigde deze week dat de profielen van klanten die op internet werden aangeboden voor 1 tot 10 dollar per profiel, daadwerkelijk afkomstig waren van hun site.

Waarschijnlijk is er gebruik gemaakt van eerder gebruikte wachtwoorden en is 23andMe niet gehacked, maar feitelijk is dat irrelevant. Ars Technica vat het treffend samen:

‘Op vrijdag meldden The Record en Bleeping Computer dat ƩƩn gelekte database informatie bevatte voor 1 miljoen gebruikers van Ashkenazische afkomst, die allemaal hadden gekozen voor de DNA-verwantschapsdienst. The Record zei dat een tweede database 300.000 gebruikers van Chinese afkomst bevatte die ook hadden gekozen.

Hoewel er voordelen zijn aan het online opslaan van genetische informatie zodat mensen hun afkomst kunnen traceren en verwanten kunnen opsporen, zijn er duidelijke privacyrisico’s. Zelfs als een gebruiker een sterk wachtwoord kiest en gebruik maakt van tweefactorauthenticatie, zoals 23andMe al lang heeft aangeraden, kunnen hun gegevens nog steeds worden verzameld in scraping-incidenten zoals het onlangs bevestigde. De enige zekere manier om het te beschermen tegen online diefstal is om het daar in de eerste plaats niet op te slaan.”

De hackers hadden dus een specifieke voorkeur voor het verkopen van data van Joodse en Chinese mensen. Maar dit soort data hoort simpelweg helemaal niet online te worden opgeslagen. Punt.

Spotlight 9: focus op Canva

Tesla is de winnaar van de week, Ethereum de verliezer.

Het was een positieve week op de beurzen waarin Tesla in marktwaarde Meta (Facebook) voorbij ging, maar ik wil het hebben over een bedrijf dat grote kans maakt op een succesvolle beursgang of een enorme klapper bij een verkoop: Canva.

Forbes Australiƫ heeft een uitstekend profiel over dit door Melanie Perkins geleide van oorsprong Australische bedrijf, dat deze week het door AI-aangedreven Magic Studio lanceerde.

Niet lang geleden was InDesign het softwarepakket waarmee alleen professionals dingen konden maken, die elke simpele ziel nu kan creƫren met Canva. Het bewijs? Bovenstaande grafiek, mooi van lelijkheid maar wel functioneel, maak ik vanaf het begin van deze nieuwsbrief met Canva.

Er zit zelfs een spreadsheet achter dat Canva maakt, waarin ik alleen de slotkoersen van vrijdag hoef in te vullen. En zojuist heb ik wat gerommeld met de nieuwe feature waarmee je simpel video’s kunt genereren op basis van tekst en beeld. Wat ik maak ziet er nog niet uit, maar ik denk dat dit een hele populaire toepassing wordt.

Hier is een korte blik op de recente prestaties van het bedrijf:

  • waardering: Canva wordt nu door investeerders gewaardeerd op bijna 40 miljard dollar.
  • omzet: Het bedrijf is op weg om een jaaromzet van 1.7 miljard dollar te behalen.
  • gebruikers: Canva heeft 150 miljoen maandelijkse gebruikers, waarvan 16 miljoen betalende abonnees.
  • winstgevend: Canva is dit jaar voor het zevende achtereenvolgende jaar winstgevend.

Canva zit zo slim in elkaar, creatief, technisch en financieel, dat Adobe of Microsoft het gaat kopen voor een bedrag van minimaal 50 miljard dollar. Adobe moet wel opschieten, anders kan het Canva al helemaal niet meer betalen en wordt het door Canva overvleugeld.

Microsoft is de meest natuurlijke koper, want Canva is de meest passende, web gebaseerde versie van de Office suite. En Microsoft CEO Satya Nadella koopt bedrijven zoals een Fransman croissantjes.

Kort ander nieuws

David Perell sprak twee uur met Marc Andreessen

De link gaat naar een tweet waarin Perell de negentien kernpunten uit het gesprek samenvat en de volledige video van 78 minuten staat hier. Ik ben al bijna 30 jaar fan van Andreessen (maker van de eerste webbrowser en topinvesteerder) omdat hij een enorme schat aan kennis en ervaring nog altijd koppelt aan nieuwsgierigheid en enthousiasme.

Nieuwe General Motors CTO vertrekt na een maand

Dit hoor je zelden: iemand die al jaren bij een bedrijf werkt, krijgt er een nieuwe functie, geeft een interview en de week erna is hij weg. Ex-CTO Gil Golan wilde zelf accu’s gaan bouwen en dat bleek voor hem een doodlopende weg, excuses voor de woordspeling.

Nvidia concurreert met eigen klanten

Nvidia heeft een eigen cloudservice, DGX Cloud, met servers die zich bevinden in de datacenters van Microsoft, Oracle en Google. The Information meldde deze week dat Nvidia onderzoekt om geheel eigen datacenters te bouwen en daarmee zou het direct gaan concurreren met zijn grootste klanten, die op hun beurt weer naarstig proberen om eigen AI-chips te ontwikkelen, de core business van Nvidia. Ik probeer al weken met Canva een grafiek te maken van het AI-speelveld, maar als iedereen aan elkaars business gaat zitten morrelen wordt het lastig.

Gerucht: Apple wil de uitzendrechten van de Formule 1 kopen

Door het succes dat Apple boekt met de uitzendrechten van de MLS sinds Lionel Messi er speelt, zou Apple liefst 2 miljard dollar per jaar willen betalen voor de wereldwijde uitzendrechten van de Formule 1. Het zou gaan om een geleidelijke overgang, omdat er nog veel langlopende contracten zijn met diverse uitzendgerechtigden in de wereld.

Business Insider testte de nieuwe features van ChatGPT

Een prima overzicht van de nieuwe mogelijkheden van ChatGPT, maar ik was vooral geinteresseerd in de optie dat je een foto kunt uploaden en er vragen over kunt stellen. Om het ChatGPT moeilijk te maken koos ik een foto uit de zomer van 2007 toen ik probeerde een midlife crisis voor te zijn, door met een bevriende bloemenkweker vermomd als Mexicaanse rappers een nazomerhit te scoren die was geschreven door Arjen Lubach.

Ik had van alles verwacht, maar niet dat ik volgens ChatGPT onderdeel zou uitmaken van een Amerikaanse meidengroep. Kortom, zelfs als OpenAI door ChatGPT richting de 100 miljard dollar waard zou zijn; er is nog steeds een hoop aan te verbeteren.

Categorieƫn
AI technologie

Apple verliest $200 miljard in twee dagen na Chinees ingrijpen

Zelfs Lionel Messi kon Apple niet helpen scoren deze week. Beeld gemaakt met Midjourney.

Zelfs Lionel Messi kon Apple deze week niet helpen. De week begon vrolijk toen bekend werd dat de komst van de Argentijnse baltovenaar naar de MLS heeft geresulteerd in honderdtienduizend nieuwe abonnees voor Apple TV+, maar dat nieuws werd snel vergeten toen de Chinese overheid ambtenaren verbood om iPhones te gebruiken. Apple verloor prompt $200 miljard aan beurswaarde en hoewel het Amerikaanse appels met Chinese perenthee vergelijken is; dat getal is vergelijkbaar met het bruto nationaal product van een middelgroot land. Wat is er aan de hand?

Apple tegen Huawei is FC USA tegen China United

Om de Chinese ingreep in telefoongebruik van ambtenaren beter te begrijpen moeten we iets verder kijken dan een iPhone lang is. Op de Asean-top waarschuwde China deze week voor het ontstaan van een nieuwe koude oorlog, hetgeen door de aanwezige delegaties van ondermeer Japan, Zuid-Korea en de Philippijnen werd ontvangen alsof iemand op een verjaardag binnenloopt, de kachel op de hoogste stand zet en dan verzucht: ‘warm hĆØ jongens, dat hebben wij weer.

De Chinese regering is al langer ontstemd over de maatregelen van vooral de VS maar ook Nederland om China de toegang te ontzeggen tot de nieuwste technologie om chips te maken. Onlangs werd bekend dat de Chinese markt voor Apple inmiddels de grootste markt ter wereld is; 24% van alle iPhones, dus 1 op de 4 iPhones, wordt verkocht in China.

Deze week was daarom het perfecte moment voor de Chinese overheid om terug te slaan: Huawei lanceerde de nieuwe Mate 60 Pro, de beoogde iPhone killer van Chinese makelij, niet geheel toevallig vlak voordat Apple over een paar dagen op het olijk getitelde Wonderlust-event de nieuwe iPhone 15 introduceert. Wat is er voor de Chinese overheid leuker dan dat Amerikaanse feestje te verstoren met een verbod op iPhone-gebruik door Chinese ambtenaren?

Apple loopt tegen de Grote Chinese Muur aan. Beeld gemaakt met Midjourney.

Apple verloor 6% van zijn beurswaarde, een slordige $200 miljard. De boodschap die China hiermee afgeeft is helder; blokkeer onze toegang tot de westerse markten en wij blokkeren de Chinese markt voor jullie producten. Als China het meest gewilde product ter wereld, van het grootste bedrijf ter wereld, uit het machtigste land ter wereld, zo makkelijk uit een deel van de markt kan vegen, dan geldt dat uiteraard voor elk product van elk bedrijf uit elk land. Daarom daalden de meeste tech-aandelen deze week, maar daarover later meer.

China glorieert in… Beieren?

Traditioneel is Zuid-Duitsland het kloppend technologisch hart van de Duitse automobielindustrie. Stuttgart is gekroond met de Mercedes-ster en Audi en BMW zijn even Beiers als pullen bier en dronken kerels op het Oktoberfest. Maar september werd in autoland de maand van de Chinese auto: liefst 50 Chinese automerken presenteerden zich op de toonaangevende IAA Mobility in München.

In augustus waren liefst 37% van alle verkochte auto’s in China elektrisch en die enorme volumes en goedkope productie-capaciteit bieden Chinese automakers een niet te kloppen concurrentievoordeel.Ā Volgens een schatting van UBS verdubbelen Chinese autofabrikanten in 2030 hun aandeel op de wereldmarkt van 17% naar 33%, waarbij Europese bedrijven het grootste verlies aan marktaandeel lijden.

Het zijn dit soort getallen waar de Chinese regering van droomt in andere geavanceerde markten, zoals die van smartphones.

Midjourney weigert investeerders, Imbue haalt $200 miljoen op

In het grote geopolitieke gevecht is het aardig om in Midjourney een bedrijf tegen te komen dat op geheel organische wijze zijn eigen weg probeert te vinden. Prachtige voorbeelden van wat experts met de fotocreatie-tool van Midjourney kunnen maken zijn de Instagram-accounts van Chaos Dreamland en David Szauder.

Critici vinden hun werk geen kunst, maar ik vind het vergelijkbaar met hoe tijdens de opkomst van hip hop gebruik werd gemaakt van samples om nieuw werk te creƫren. Venture capitalist Ben Evans schreef een uitmuntende analyse over intellectueel eigendom en AI.

Midjourney weigert nog steeds om geld van investeerders aan te nemen, hoewel die de deur platlopen. Imbue, voorheen bekend als Generally Intelligent (maar die naam was blijkbaar te algemeen en niet slim genoeg), haalde daarentegen $200 miljoen op van ondermeer Nvidia en de CEO’s van Cruise en Notion.

Zoals alle AI-bedrijven heeft ook Imbue een prachtige missie: ‘Bij Imbue ontwikkelen we AI-systemen die kunnen redeneren en coderen, waardoor computers intelligentie en menselijke waarden krijgen, zodat ze ons kunnen helpen grotere doelen in de wereld te bereiken.’ De geschiedenis leert ons dat je mensen die roepen grotere doelen in de wereld te willen bereiken, kritisch moet volgen.

Claude tegen Chat

De bekendere AI-bedrijven OpenAI en Anthropic zijn inmiddels beland in een directe concurrentiestrijd. OpenAI haalt $80 miljoen omzet per maand met ChatGPT Plus, al hapert de groei in bereik al enkele maanden. Anthropic kan niet achterblijven en lanceerde Claude Pro, voor $20 per maand. Ik heb Claude nog niet kunnen testen omdat de dienst alleen beschikbaar is voor gebruikers uit de VS, het VK, Gibraltar en, serieus, St. Helena en de Falkland-eilanden (door wereldkampioenen ook de Malvinas genoemd). Claude bewijst hiermee dat intelligentie en slimheid twee verschillende dingen zijn. Waarom Guernsey niet? En hoe zit het met Claude op de Lofoten?

Laatste bericht deze week over funding en AI-bedrijven: de bekendste bedrijvenincubator ter wereld, Y Combinator, hield afgelopen week de befaamde Demo Days (waar ooit Airbnb, Dropbox en Coinbase debuteerden) en ruim 65% van de uitverkoren startups hield zich bezig met AI. De meerderheid van het zomercohort van Y Combinator, in totaal 134 startups, bouwt tools rond AI, waardoor automatisering van claims in de gezondheidszorg, automatisering van klantenservice, verkoopactiviteiten, codering en game-ontwerp mogelijk wordt gemaakt.

Bij elke andere incubator zou je kunnen denken dat het blind meelift op de hype, maar het track record van Y Combinator is daarvoor te indrukwekkend: bijna 5% van hun bedrijven behaalt de befaamde unicorn-status (bedrijfswaarde van meer dan $1 miljard) en de totale omzet van de Y Combinator bedrijven in 2022 bedroeg ruim $50 miljard.  

Spotlight 9: Apple’s Chinese probleem drukt de tech-sector

Apple kreeg een tik, maar ook Nvidia verloor na de extreme stijging van dit jaar.

Het was interessant om te zien hoe verschillende Wall Street-analisten oordeelden over de problemen van Apple in China. De heersende opinie was dat de Chinese maatregelen aantonen dat zelfs een bedrijf met een goede relatie met de Chinese overheid, zoals Apple, en een grote aanwezigheid in de op ƩƩn na grootste economie ter wereld niet immuun is voor de toenemende spanningen tussen de twee landen. En dat drukte de koersen van de leidende techbedrijven.

Er is echter ook een stroming die vindt dat de koersdaling van Apple een overtrokken reactie was van de markten. “Wij geloven dat Apple’s tweedaagse -6% aandelenkoers erop wijst dat de markt denkt dat de recente Chinese krantenkoppen zullen evolueren naar iets breders”, schreef aldus een analist van Morgen Stanley op vrijdag. “Wij denken dat dit onwaarschijnlijk is… De aandelenbeweging is overdreven.” De hele techwereld hoopt dat hij gelijk heeft.

Tot slot

Aan het eind ƩƩn link naar een onderwerp dat niets met technologie te maken heeft, maar toch voor elke lezer relevant is: ‘Mijn 95-jarige Japanse grootvader is een voormalige cardioloog – zijn 8 ā€˜non-negotiables’ voor een lang, gelukkig leven.’ Hij blogt, gebruikt social media om contact te houden met zijn familie en doet dutjes, wat een rolmodel!

Fijne zondag, tot volgende week.

Categorieƫn
AI technologie

Tech-elite vast in de woestijn op verregend Burning Man

Burning Man 2023 werd geen feestje. Beeld gemaakt met Midjourney.

Ik had een hele andere opening van mijn nieuwsbrief in gedachten, maar dat de tech elite met hun private jets in de woestijnmodder vastzit op Burning Man is vanmorgen het opvallende nieuws. Zoals een Burner het samenvat in deze droevige video: Burning Man 2023 is screwed. In ander nieuws: OpenAI, maker van ChatGPT, is op weg naar $1 miljard omzet.

Je leest de webversie van mijn gratis wekelijkse nieuwsbrief over de technologische, economische en sociale gebeurtenissen die ons leven definiƫren. Je kunt je hier gratis abonneren om de nieuwsbrief elke zondag in je mailbox te ontvangen.

Burning Man is het Coachella voor de techindustrie

Toen ik diep in de vorige eeuw studeerde aan San Francisco State University reed ik op mijn scootertje regelmatig van de campus terug naar huis langs Baker Beach en China Beach. Vaak werden daar kampvuren aangestoken door daklozen, hippies of groepjes hipsters. Het was de eerste keer dat ik me realiseerde dat hun kleding zo op elkaar leek, dat ik zelfs van dichtbij weinig verschil kon zien tussen ‘hipsters of homeless’.

EĆ©n van die strandfeestjes liep zo uit de hand dat het begin jaren negentig werd verboden en verhuisde naar de woestijn van Nevada. Hier werd het concept van de “Tijdelijke Autonome Zone” gerealiseerd – een stad die vanaf de grond werd opgebouwd, waar de gebruikelijke maatschappelijke normen en commerciĆ«le transacties werden opgeschort ten gunste van een “gifteconomie”. Klinkt prachtig.

Burning Man is in de loop der jaren flink gegroeid en trok de afgelopen edities meer dan 70.000 deelnemers van over de hele wereld. De laatste jaren is het gebied uitgegroeid tot een heus Black Rock City, een tijdelijke stad die voor het evenement wordt gebouwd, ontworpen als een reeks concentrische cirkels met als middelpunt “The Man”, een grote houten beeltenis die aan het einde van het festival wordt verbrand. De stad heeft ook themakampen, kunstinstallaties, workshops en een reeks optredens.

Wat Coachella is voor de entertainment-industrie uit Los Angeles, werd Burning Man voor de techindustrie uit Silicon Valley: een paar uur rijden naar een lang weekend escapisme in de woestijn. Zo zag het eruit vanuit de lucht eerder deze week.

Ik ben er nooit geweest want ik houd niet van de combinatie van fijn zand, kort douchen en grote groepen veelal gedrogeerde mensen die graag huggen. Maar iedereen die ik ken die er is geweest had een fantastische tijd en dus ben ik net zo’n fan van Burning Man als van maanlandingen: ik snap het niet helemaal en doe er graag niet aan mee, maar vanaf afstand vind ik het leuk om te zien dat zoveel mensen er plezier aan beleven.

Alternatief protest tegen voorheen alternatief festival

De snelle groei heeft geleid tot kritiek op de impact op het milieu. Een tijdelijke stad van 80.000 mensen bouwen in de woestijn is eigenlijk slecht voor de planeet, meldde Vox woensdag toen klimaatactivisten de weg afsloten richting Burning Man:

‘Alles bij elkaar genereert elke Burning Man ongeveer 100.000 ton kooldioxide. Dat is meer dan ongeveer 22.000 auto’s op gas produceren in een jaar. Wat begon als een bijeenkomst op een strand in San Francisco is uitgegroeid tot een bestemming voor beroemdheden en de ultrarijken, vooral tech miljardairs. Daarom zijn privĆ©jets een probleem geworden. Er zijn nu chique kampen, maaltijden bereid door privĆ©koks en VIP-feesten. Bedenk wel dat dit alles alleen wordt gebouwd voor het festival van een week aan het eind van de zomer en dat alles daarna weer moet worden afgebroken en weggehaald. Een van de basisprincipes van Burning Man is “laat geen sporen achter”, maar zelfs de organisatoren van het evenement waren verbijsterd over hoeveel afval er vorig jaar in de woestijn werd achtergelaten.’

Vox

Afgelopen maandag parkeerde een kleine groep klimaatdemonstranten een trailer van 2,5 meter dwars over de weg, wat kilometers aan opstoppingen veroorzaakte voor deelnemers op weg naar Burning Man. De demonstranten eisten een verbod op het gebruik van privƩvliegtuigen, plastic voor eenmalig gebruik, onnodige verbranding van propaan en onbeperkt generatorgebruik.

Het protest eindigde toen een ranger met zijn pickup truck door de blokkade ramde en met getrokken wapen een vrouw tegen de grond werkte. Kijkend naar deze beelden dwaalden mijn gedachten af naar die fikkie stokende hippies op Baker Beach in San Francisco; hoe kon zoiets gemoedelijks zo gigantisch uit de klauw lopen? Wat ooit begon als tegencultuur is mainstream geworden, waarna een nieuwe tegencultuur ontstaat die daartegen protesteert. Het is vermoeiend door de voorspelbaarheid.

Chris Rock verlaat Burning Man liftend in een pickup truck. Beeld; @erichamiilton

Chris Rock en Diplo zijn eruit

Het sfeertje zat er dus al niet lekker in, maar de situatie verergerde toen gisteren het festivalterrein wegens hevige regenval werd afgesloten door de organisatie, die opriep tot het zuinig omspringen met water, voedsel en brandstof. Deelnemers zitten misschien nog dagen vast omdat voertuigen vaststaan in de tot modderpoel vergane woestijn.

Een aantal deelnemers besloot daarop het terrein, waarop inmiddels een dode werd aangetroffen, te voet te verlaten. De bekende angel investor Gil Penchina liep bijna 13 kilometer door de modder tot hij een lift kon scoren. Dj Diplo wilde absoluut geen verstek laten gaan op een optreden gisteravond en ging ook aan de wandel, alleen had hij het geluk dat te doen in het gezelschap van Chris Rock, die bekende ook ooit te zijn begonnen als dj.

Rock verzuchtte tegen Diplo, liftend in een open pick up truck: ‘If I would have known dj’s would ever make money, I would have never told a joke.’ De Braziliaanse dj Lukas Ruiz, beter bekend als Vintage Culture, zit nog steeds vast in de woestijn en zegde via Instagram meerdere optredens af. De organisatie heeft inmiddels een ‘Wet Playa Survival Guide’ gelanceerd. De mix van celebrities, hevige regenval en een fotogenieke woestijn is onweerstaanbaar voor de media, dus de komende 48 uur zal Burning Man het nieuws domineren.

Kort ander nieuws:

OpenAI op weg naar $1 miljard omzet

The Information berichtte deze week dat OpenAI, maker van ChatGPT, hard op weg is om een miljard dollar jaaromzet te behalen. Die omzet wordt vooral behaald op bedrijven die ChatGPT inzetten en daarvoor een licentie-fee betalen aan OpenAI. Door de lancering van ChatGPT Enterprise zal OpenAI de omzet heel snel fors kunnen verhogen, want ondanks alle recente kritiek op OpenAI lijkt er geen concurrerend product op de markt te zijn dat zo eenvoudig door bedrijven kan worden geĆÆntegreerd.

Durfkapitalist Reid Hoffman verkleint rol bij Greylock

De medeoprichter van LinkedIn is een van Silicon Valley’s meest invloedrijke AI-enthousiastelingen. Hoewel niet bekend is wat Hoffman gaat doen, is de verwachting dat hij zich nog verder op AI zal storten. Dit recente interview met Hoffman over AI is een aanrader. Hij noemt AI ‘Amplification Intelligence’, versterkte intelligentie.

Duizenden deelnemers onderzochten zwakke plekken in AI

Gedurende tweeĆ«nhalve dag in Las Vegas gingen duizenden deelnemers – waaronder 220 community college-studenten en anderen uit organisaties die traditioneel buiten de vroege stadia van technologische verandering worden gehouden uit 18 Amerikaanse staten – aan de slag met toonaangevende AI-modellen. Deelnemers wisselden 164.208 berichten uit in 17.469 conversaties terwijl ze op zoek gingen naar vooroordelen, mogelijke schade en zwakke plekken in de beveiliging in 21 uitdagingen die waren ontworpen om de mogelijke gaten in het vertrouwen en de veiligheid van de AI-modellen bloot te leggen. Dit was de challenge.

Hoe praat je met een AI?

Praktische gids hoe je als doorsnee mens buitengewone resultaten kunt behalen met een chatbot zoals ChatGPT. Mooi voorbeeld: ‘ Vraag chatbots om dingen uit te leggen aan de hand van voorbeelden uit je favoriete romans. Je zou hetzelfde kunnen doen met bijvoorbeeld Harry Potter of “Keeping Up With the Kardashians”.

De CEO van Bumble zegt dat AI je zal helpen om meer dates te krijgen.

Laat weten of het werkt, dan deel ik de tips en ervaringen in deze nieuwsbrief, indien gewenst met je foto en contactgegevens want ik breng mijn community graag bij elkaar.

AI-koorts maakt van Anguilla’s “.ai” domein een digitale goudmijn

Het kleine eiland kan dit jaar 10% van zijn BBP binnenharken aan domeinverkopen. Het succes van Anguilla met de verkoop van de AI-domeinnamen wordt vast met grote afgunst bekeken door het buureiland met een minder commercieel aantrekkelijke naam om af te korten, Sint Maarten.

Naar kantoor of ontslag?

Amazon CEO Andy Jassy vertelt werknemers dat het ‘verleden tijd’ is om zich te committeren aan het ’terug naar de zaak-mandaat’ van het bedrijf en dat hun banen op het spel staan. Ik prefereer werk op afstand, maar is het zo vreemd dat een bedrijf werknemers vraagt minimaal drie dagen per week naar kantoor te komen?

Een venture capital bedrijf heeft een AI-gestuurde pitch deck-generator gebouwd voor startup-oprichters – en geeft het gratis weg

Ik heb hem nog niet kunnen testen want sta nog op de wachlijst, daarvoor kun je je hier aanmelden.

Spotlight 9: techaandelen zijn de klappers van de week

Het is onmogelijk met een leuke grafiek van aandelen te komen na een foto van Chris Rock achterin een pickup truck in de woestijn.

Hedgefondsen hebben een recordblootstelling aan de zeven grootste techaandelen naar marktkapitalisatie, volgens gegevens die vrijdag zijn vrijgegeven door Goldman Sachs, in een week nadat het aandeel Nvidia een recordhoogte bereikte vanwege de spectaculaire omzet- en winstcijfers.

“Hedgefondsen blijven mega cap tech en het thema kunstmatige intelligentie omarmen”, aldus Goldman Sachs’ brokerage in een notitie die naar een beperkte groep klanten is gestuurd en in handen is gekomen van Reuters.

Het is opvallend hoe de afgelopen week Bitcoin en Ethereum, de voornaamste crypto-assets, daalden terwijl de rest van de markt steeg. Juist omdat ze de rest van het jaar leken mee te bewegen met de reguliere markt, met name die van de techaandelen.

Categorieƫn
AI technologie

Nvidia is de maker van gouden scheppen en houwelen

Nvidia domineerde afgelopen week het nieuws in de technologiewereld op een manier die deed denken aan de beursgang van Netscape in 1995. Die legendarische IPO luidde de start in van het internet-tijdperk, zoals de lancering van de iPhone in 2007 de doorbraak van de smartphone markeerde. Op dezelfde manier zal worden teruggekeken op de verbluffende kwartaalcijfers van Nvidia, waarmee de wereld het AI-tijdperk heeft betreden. Dit was de big bang van kunstmatige intelligentie.

Vergeleken met het tweede kwartaal van vorig jaar verdubbelde de omzet van $6.7 miljard naar $13.5 miljard, terwijl de winst 843% steeg (geen tikfout), van $656 miljoen naar bijna $6.2 miljard. De vooruitzichten voor komend jaar zijn nog rooskleuriger. Wat gaat er schuil achter deze verbluffende getallen en waarom verdient de ‘schep- en houwelenmaker’ Nvidia meer dan de digitale goudzoekers, de AI-applicatiemakers?

Hij was in 1993 de oprichter en is in 2023 nog altijd CEO: Jensen Huang van Nvidia. Beeld gemaakt met Midjourney.

“Een nieuw computertijdperk is begonnen. Wereldwijd stappen bedrijven over van general-purpose naar accelerated computing en generative AI”

Jensen Huang, CEO Nvidia

“Een nieuw computertijdperk is begonnen. Wereldwijd stappen bedrijven over van general-purpose naar accelerated computing en generative AI”, zei Jensen Huang, oprichter en CEO van NVIDIA bij de publicatie van zijn cijfers. Meestal geloven CEO’s teveel in zichzelf en de maakbaarheid van hun succes, maar Huang heeft volledig gelijk.

Daarom besteed ik in de nieuwsbrief van deze week geen aandacht aan andere nieuwswaardige gebeurtenissen, zoals de aankondiging van de beursgang van chipmaker Arm die een voorloper kan zijn van een definitieve opleving in de technologiesector na een jaar van massaontslagen, maar probeer ik de ontwikkeling van Nvidia te duiden in de opeens snel veranderende technologiewereld.

Ghost valley

“Iedereen leek nogal somber, keek elkaar aan en vroeg zich af waarom er niets spannends meer leek te gebeuren in de Valley.” Het zou een citaat kunnen zijn van het sentiment in de technologiesector voordat Open AI eind vorig jaar Chat GPT lanceerde, maar het is een uitspraak van Netscape-oprichter Marc Andreessen over de sfeer die hij aantrof in Silicon Valley in 1994.

De personal computer was wereldwijd doorgebroken in de jaren tachtig, Microsoft domineerde die markt op softwaregebied en er waren een paar grote spelers in de traditionele wereld van mainframe computers en netwerken. Maar niemands hart ging sneller kloppen van bedrijven als HP, Novell of mijn favoriete bedrijfsnaam, Digital. (Wat zal het een fijne brainstormsessie zijn geweest waarbij ze op die naam uitkwamen.)  

Het succes van de gratis Netscape browser en de daaropvolgende beursgang veranderden dat sentiment compleet. Opeens ontwikkelden grote bedrijven toepassingen voor internet en werden startups op internetgebied serieus gefinancierd. eBay werd nog geen maand na de Netscape IPO opgericht, Amazon ging twee jaar later naar de beurs en dat was nog geen jaar voor de start van Google, om een paar voorbeelden te noemen.

Het recente succes van Nvidia lijkt een echo van de Netscape IPO. Waar bij Nvidia de omzet en winst tot enthousiasme bij beleggers leiden, ontstond in 1995 bij Netscape de jubelstemming rondom de koers van het aandeel. De verwachte introductieprijs was $14 maar de vraag was zo groot dat op het laatste moment werd besloten de introductieprijs te verdubbelen naar $28, iets wat zelden of nooit gebeurt omdat de introductieprijs wordt bepaald na maandenlang aftasten bij beleggers wereldwijd.

Netscape sloot de eerste handelsdag af op een koers van $75, wat betekende dat het bedrijf miljarden op tafel had laten liggen met de toch nog te lage introductieprijs en snelle kopers al de eerste dag een recordwinst konden boeken. Van Wall Street tot Main Street, zoals het zo mooi wordt genoemd, iedereen las de volgende dag in de krant over dat wonderbaarlijke onzichtbare fenomeen dat internet heette. (Helaas heb ik geen tijd om aan de lezers onder de 35 uit te leggen wat een krant is, maar zie het als een stapel uitgeprinte homepages met hele grote banners die je gratis leest bij de kapper, excuus, haarstylist.)

Cisco geen disco, wel even de grootste

Het rumoer rond het aandeel Netscape verstomde snel wegens de relatief bescheiden omzet- en winstgroei, vooral door felle concurrentie van Microsoft die uitmondde in een beruchte rechtzaak (waarin overigens tot mijn verbazing een aanbod dat Microsoft mij had gedaan bij mijn eerste bedrijf Planet Internet om van browser te wisselen, als bewijsstuk werd ingebracht door Netscape).

Intussen groeide vrijwel onopgemerkt een ander veel minder sexy bedrijf uit tot de meest waardevolle onderneming ter wereld: Cisco. Producten van deze maker van telecommunicatie-apparatuur en software werden gebruikt door vrijwel elk telecombedrijf ter wereld, die zich haastten om internet als nieuwe dienst aan te bieden naast telefonie, maar ook in bedrijfsnetwerken die massaal op internet werden aangesloten.

In maart 2000 was Cisco het meest waardevolle bedrijf ter wereld met een marktwaarde van meer dan $500 miljard. De koers-winstverhouding bedroeg een duizelingwekkende 196, wat betekent dat een belegger bereid was $196 te betalen voor $1 van de winst van het bedrijf tegen die aandelenkoers. Het feest duurde niet lang en twee decennia later is Cisco een prima bedrijf, maar het is slechts de helft waard van die torenhoge waardering van begin 2000. Ter vergelijking: wie toen voor duizend dollar aandelen Apple had gekocht, zou nu ruim 20.000% rendement hebben gemaakt en ruim $200.000 mogen bijschrijven.

Is Nvidia de Netscape, Cisco of Apple van 2023?

De Netscape browser ontsloot informatie en commercie voor een wereldwijd publiek. De grootste waarde bleek echter niet te liggen in de makers van de infrastructuur (Cisco) of de makers van de applicatielaag (Netscape), maar in de ontwikkelaars van applicaties op die faciliterende technologie: eerst Yahoo en eBay, daarna Amazon en Google.

Op dezelfde wijze profiteerden Facebook, Whatsapp, Instagram en later Tiktok van de doorbraak van de smartphone, vooral na 2010 toen de iPhone 3 verscheen en Android goede licentieversies mogelijk maakte voor Samsung en de Chinese smartphonemakers zoals Huawei. Die technologie, in combinatie met wereldwijd goedkopere abonnementen en bundels voor dataverkeer, leidden tot exploderend social media gebruik.

Uit de marktwaarde van Meta (eigenaar van Facebook, Instagram en Whatsapp) van ruim $700 miljard, maar ook aan de ruim $200 miljard marktwaarde van ByteDance (eigenaar van TikTok en Lemon8) denk je te kunnen afleiden dat de grootste waarde opnieuw in de applicaties ligt. Ware het niet dat Nvidia al liefst $1.1 biljoen waard is, $1100 miljard.

De koersen sinds 1 januari 2023. Het aandeel Nvidia steeg liefst 221%! Dat is niet alleen extreem veel vergeleken met de S&P 500 die tot dusver op zich een uitstekende 15% steeg, maar ook in vergelijking met alle andere dominante technologie-bedrijven.

Analist Stephen Guilfoyle zegt over Nvidia:

“De business is niet zo goed als goud, maar veel beter. De kasstromen groeien in een verbazingwekkend tempo. Kosten en uitgaven zijn onder controle. De balans is prachtig. Terwijl de groei in de datacenter business verder gaat dan ik nog niet zo lang geleden voor mogelijk had gehouden, lijkt ook gaming weer op de rails te staan.”

Diverse analisten en beleggers hebben hun verwachting voor het aandeel Nvidia inmiddels opgeschroefd naar boven de $550 en zelfs $600, wat zou betekenen dat Nvidia meer waard wordt dan Amazon.

Er zijn er maar vijf

Als we de Saudische staatsoliehut Aramco buiten beschouwing laten, is Nvidia op dit moment al ƩƩn van de slechts vijf bedrijven ter wereld die de mijlpaal van $1 biljoen (duizend miljard) marktwaarde heeft bereikt – samen met Apple, Amazon, Microsoft en Google’s eigenaar Alphabet – en de enige die geen bekende naam is.

Opgericht in 1993 werd Nvidia vooral bekend als maker van grafische kaarten voor high end gamecomputers; iedereen heeft wel zo’n neefje in de familie die als je op bezoek kwam even een zweterig handje kwam geven, voor hij weer snel naar zolder hobbelde om verder te gamen op zijn pc met een grafische GeForce kaart van Nvidia. Dat was ook het beeld dat beleggers jarenlang hadden van het bedrijf.

In alle stilte ontwikkelde Nvidia zich onder leiding van Huang door tot een geduchte concurrent van giganten als Intel. “We zagen al vroeg, ongeveer tien jaar geleden, dat deze manier van software maken alles kon veranderen. En we veranderden het bedrijf van onder naar boven en zijwaarts. Elke chip die we maakten was gericht op kunstmatige intelligentie,” vertelde Huang bij CNBC.

Wie oppervlakkig naar Nvidia kijkt, maakt snel de fout te concluderen dat het bedrijf alleen chips maakt en zeer gevoelig is voor concurrerende chips zoals al aangekondigd door Nvidia’s eigen klanten, waaronder Google, Microsoft en Amazon. Alleen blijkt de voorsprong die Nvidia heeft opgebouwd veel minder eenvoudig in te lopen dan alom werd gedacht. Zoals de New York Times concludeerde: Nvidia heeft een slotgracht ontwikkeld rondom AI chips.

Keith Strier, Nvidia VP Worldwide AI, legde op LinkedIn goed uit dat Nvidia de hele infrastructuur maakt, niet alleen de chips, en dat die componenten zeer schaars zijn.

Daarom wordt er door diverse bedrijven en zelfs door landen voor jaren vooruit besteld; eerder schreef ik al over orders van de Chinese internetgiganten en vanuit de Arabische wereld. Het gerucht is hardnekkig dat er voor miljarden aan orders wordt gedaan voor chips die Nvidia nog niet heeft aangekondigd, laat staan in productie heeft.

In de schaarste aan componenten en productiecapaciteit schuilt wel een achilleshiel voor Nvidia. De productie wordt immers geheel uitbesteed aan TSMC, maar niet geheel toevallig maakt TSMC ook alle chips van Apple dat een voorkeurspositie lijkt te hebben.

Conclusie: Nvidia is voorbeeld van compleet nieuwe bedrijfsvorm

Het is te beargumenteren dat Nvidia een betere concurrentiepositie heeft opgebouwd dan Cisco ooit had en de marges zijn aantoonbaar veel hoger. Nvidia is wel een faciliterende technologie maar veel minder eenvoudig te vervangen dan bijvoorbeeld ooit Netscape. Maar het is ook geen extreem schaalbaar bedrijf zoals Google of zelfs Meta omdat het afhankelijk is van de productie van hardware.

Om Nvidia en de AI-gekte te begrijpen is het interessant om te kijken hoe bijvoorbeeld ChatGPT gebruik maakt van Nvidia. Het bedrijf OpenAI, met als aandeelhouder ondermeer Microsoft, heeft ChatGPT ontwikkeld en samen met de clouddienst van Microsoft, Azure, en Nvidia het cluster gebouwd waarop ChatGPT draait. Grof samengevat: Microsoft’s clouddienst Azure gebruikt de befaamde H100 chips van Nvidia voor deze specifieke toepassing in een datacenter en de applicatie ChatGPT maakt gebruik van de dienst.

OpenAI heeft een licentie voor gebruik van ChatGPT verstrekt aan Microsoft, dat de technologie ondermeer gebruikt in de zoekmachine Bing. Maar Microsoft maakt ook zelf AI chips die op termijn zullen concurreren met Nvidia.

Het is alsof je er langzaam achter komt dat je oom van je vaders kant getrouwd is met de zus van je moeder, alleen wel op huwelijkse voorwaarden en niet in gemeenschap van goederen.

Het is cruciaal om te begrijpen dat de AI-toepassingen die we op dit moment zien, vrijwel allemaal gebaseerd zijn op Large Language Models (LLM’s), een type modellen van kunstmatige intelligentie die zijn ontworpen om mensachtige tekst te begrijpen en te genereren op basis van grote hoeveelheden gegevens waarop het is getraind.

De PT in ChatGPT staan voor Pre-Trained: ChatGPTmaakt gebruik van deep learning om tekst te verwerken en te produceren op een coherente en contextueel relevante manier. Door zijn omvang, die miljarden parameters omvat, kan het verschillende taken aan, van het beantwoorden van vragen en het schrijven van essays tot het genereren van creatieve inhoud. Alleen, en nu komt het, vereist die pre-training, het voeden van het systeem met data, een dermate extreem grote rekenkracht die op dit moment alleen door Nvidia kan worden geleverd.

30.000 GPU’s voor ChatGPT

Dus als Hubspot, de tool waarmee ik deze nieuwsbrief maak, bijvoorbeeld een AI-module aankondigt met als claim ‘Powered by OpenAI’, verdient behalve Hubspot ook OpenAI daaraan, uiteraard Microsoft (doordat OpenAI gebruik maakt van Azure) en bovenal Nvidia. Dit soort waardeketens zullen gemeengoed worden in AI: specifieke toepassingen die worden ontwikkeld op horizontale AI-platformen zoals OpenAI, waaraan uiteindelijk Nvidia altijd verdient.

Om het voorbeeld van OpenAI met ChatGPT af te maken: alleen betrokkenen weten exact hoe het systeem in elkaar zit, maar de claim dat om ChatGPT te maken liefst tienduizend GPU’s van Nvidia zijn gebruikt en er nog twintigduizend nodig zijn om lekker te laten draaien, klinkt niet onaannemelijk. Met een inkoopprijs van $30.000 is dat een order voor een vrolijke $900 miljoen voor Nvidia.

Het unieke aan de AI-technologiestack van Nvidia is dat het geen moederbordjes meer zijn of grafische kaarten die mijn neefje zo uit zijn pc kan trekken, maar dat de softwaretoepassingen specifiek zijn ontwikkeld voor de capaciteiten van bijvoorbeeld het vlaggenschip van Nvidia, de H100. Omdat de afschrijvingen op dit soort systemen over vele jaren worden uitgesmeerd, zal het nog jaren duren voor Nvidia wordt vervangen – als er al nieuwe, betere technologie op de markt komt dan Nvidia aanbiedt, hetgeen op dit moment niet waarschijnlijk lijkt.

Toen Jensen Huang voor het eerst ChatGPT gebruikte, vroeg hij om een gedicht over Nvidia. Ik vroeg daarom om een gedicht over Nvidia, de H100 en het omzetpotentieel. Dit is het resultaat.

In the realm of tech, where ambitions reside,
The H100 emerges, with potential untried.
Nvidia’s beacon, shining so bright,
Promises profits, reaching a new height.
Markets await, their hopes taking flight,
For with this chip, the future’s so right.
Nvidia stands poised, ready to soar,
With the H100, revenue’s lore is in store.

Gedicht van ChatGPT over Nvidia en de H100

Volgende week weer een gewone aflevering van mijn nieuwsbrief. Fijne zondag!

Categorieƫn
AI crypto NFT's technologie

Ex-Google CEO Eric Schmidt is de man achter de grootste AI-bedrijven

Het leek een rustige week op technologiegebied, tot er de laatste paar dagen van alles gebeurde. Voormalig Google CEO Eric Schmidt kondigde een nieuwe non-profit organisatie aan die de grootste wetenschappelijke problemen met AI hoopt op te lossen, de koers van Europa’s fintech lieveling Adyen stortte in elkaar, ook crypto kreeg klappen met een forse daling van Bitcoin en XRP, er werd een rechtzaak gestart van teleurgestelde Bored Ape NFT kopers tegen veilinghuis Sotheby’s en het fonds met Arabische oliemiljardairs maakt $8 miljard winst op… computerchips. Op de valreep verbrak een auto uit KroatiĆ« de records van Tesla.

De prijzen van Bored Apes zijn gedaald naar $50.000, maar lezers van mijn nieuwsbrief mogen deze met Midjourney gemaakte droevige aap gratis hebben.

Met AI de wereld redden?

Voormalig Google CEO Eric Schmidt bouwt aan een ambitieuze nieuwe non-profit organisatie om grote wetenschappelijke uitdagingen aan te gaan met behulp van kunstmatige intelligentie. Schmidt wil dat de nieuwe organisatie wetenschappelijk toptalent op AI-gebied aantrekt om doorbraken te creƫren op zoveel mogelijk complexe terreinen, van het ontdekken van medicijnen tot materiaalwetenschappen.

Schmidt ontvouwde zijn visie vorige maand in een artikel in MIT Technology Review getiteld This is how AI will transform the way science gets done.

“Met de komst van AI staat de wetenschap op het punt veel spannender te worden – en in sommige opzichten onherkenbaar. De weerklank van deze verschuiving zal ver buiten het lab worden gevoeld; het zal ons allemaal beĆÆnvloeden,” schreef Schmidt.

Eerder investeerde Schmidt in DeepMind (gekocht door Google), OpenAI, CloudMinds, Vicarious, Cogitai en Elemental Cognition. Tenminste, dat zegt de chatbot Pi van Inflection.ai, een ander AI bedrijf waar Schmidt in investeerde. Inflection AI is een startup uit San Francisco die conversationele AI-chatbots ontwikkelt. Twee maanden geleden haalde het bedrijf liefst $1,3 miljard op in een financieringsronde onder leiding van Schmidt, Bill Gates en Nvidia.

Waslijst AI-investeringen van Schmidt

Pi vergat nog Anthropic, SandboxAQ, Upstart, Rebellion Defense, Urban Engines en Mistral te noemen, waarover ik eerder schreef, dus het ouderwetse overzicht op Crunchbase lijkt completer. De verschillende AI-technologieƫn die deze bedrijven ontwikkelen omvatten chatbots, kwantumcomputing, cloudgebaseerde systemen en AI die leert zoals mensen leren. De toepassingen van deze technologieƫn zijn divers en verstrekkend. Ze variƫren van het ontdekken van medicijnen en robotica tot vertalingen en persoonlijke assistenten.

Schmidt is wereldwijd de belangrijkste investeerder in AI geworden, die er niet voor schroomt om in bedrijven te investeren die elkaars directe concurrenten zijn. Dit kan nog weleens tot problematische situaties leiden in de toekomst, maar voorlopig lijkt geen bedrijf erom te malen en is zijn geld, kennis en netwerk overal welkom.

Niemand heeft alleen maar geluk en ook Schmidt had deze week te kampen met persoonlijke tegenslag in de buitencategorie ‘first world problems’, toen bleek dat het superjacht Alfa Nero dat hij in juni op de kop dacht te hebben getikt, nog steeds aan de ketting ligt. Gelukkig dat Schmidt nog een bootje heeft om de zomer op door te komen, de bijna een halve eeuw oude omgebouwde ijsbreker Legend. Ik ken Schmidt niet persoonlijk, maar heb een zwak voor iemand die een ijsbreker uit 1954 ombouwt.

Spotlight 9: Adyen, Bitcoin en XRP onderuit, Nvidia stijgt opnieuw

Meestal sluit ik mijn nieuwsbrief af met een snelle blik op de belangrijkste publieke tech-investeringen die naar mijn mening de techwereld het sterkst beĆÆnvloeden, in een rubriek waarvoor ChatGPT de naam Spotlight 9 bedacht. De koersval die Adyen en de cryptowereld de laatste dagen beleefden verdient deze keer meer aandacht. Nvidia, maker van de chips die nodig zijn om AI-toepassingen optimaal te laten draaien, beleeft daarentegen hoogtijdagen met weer een nieuwe miljardenorder, dit keer uit de Arabische wereld.

Het aandeel Nvidia lijkt meestal precies de andere kant op te bewegen dan de meeste tech-aandelen, die leden onder een algehele marktcorrectie.

Adyen keldert door afnemende omzetgroei

Wat is er gebeurd? De aandelenprijs van Adyen heeft deze week een enorme dreun gekregen, met een daling van ongeveer 39%. Het Amsterdamse bedrijf presenteerde kwartaalcijfers met een onverwachte vertraging van de omzetgroei en een daling van de winst,  die leidden tot een verkoopgolf van het aandeel door beleggers.

Adyen-aandelen noteerden vrijdag een daling voor de zesde opeenvolgende sessie, wat de langste neerwaartse trend betekende sinds 1 september 2022, aldus Dow Jones Market Data. In deze zes dagen is de koers met meer dan 45% gekelderd, de grootste zesdaagse daling ooit van het aandeel Adyen.

Adyen verdient alle lof dat het niet meedeed aan alle ontslagrondes in de techwereld en zelfs ruim 500 nieuwe werknemers aantrok, die het waarschijnlijk normaliter minder makkelijk aan boord had kunnen halen in een competitievere arbeidsmarkt. Het management verkoos de lange termijn boven de korte termijn en dat is te prijzen.

Maar met name de afname van de groei in de grootste markt ter wereld, de Verenigde Staten, is een slecht teken. De concurrentie in de VS (waaronder Stripe, Braintree, Fiserv en PayPal) biedt volgens Adyen CEO Pieter van der Does een vergelijkbare dienst tegen een lagere prijs, hetgeen impliceert dat Adyen structureel ofwel marktaandeel ofwel een deel van de winstmarge zal inleveren.

Adyen is genoemd naar het Surinaamse woord voor ‘opnieuw’, nadat de oprichters eerder succesvol waren met het payment bedrijf Bibit. Hopelijk slaagt het management erin om opnieuw, feitelijk voor een derde keer, een payment bedrijf nieuw leven in te blazen. Adyen, adyen!

Nvidia scoort na China ook in de Arabische wereld

Vorige week schreef ik nog over de miljardenorder die de Chinese internetgiganten plaatsten bij Nvidia, deze week meldde de Financial Times dat de Saoedische regering, via de zeer gerespecteerde King Abdullah University of Science and Technology (Kaust), minstens 3000 Nvidia H100-chips heeft aangeschaft, die volgens de Financial Times elk ongeveer $40.000 waard zijn. Kortom, een order van $1.2 miljard.

De ordergrootte van de bestelling van de Verenigde Arabische Emiraten is niet exact bekend, wel dat het gaat om ‘duizenden’ Nvidia GPU’s voor het eigen open-source large language model, Falcon, dat is ontwikkeld in het staatsinstituut voor technologische innovatie in Masdar City in Abu Dhabi. Samen betekenen deze orders weer enkele miljarden omzet voor Nvidia.

De vraag blijft welke marge Nvidia maakt op de peperdure H100-chips en juist daarover verscheen vrijdag een fascinerend bericht, waaruit blijkt dat Nvidia bijna 1000% bruto marge maakt op de H100. Het is opvallend dat in dit artikel wordt gesproken over een verkoopprijs per H100 van $25.000 tot $30.000 terwijl het FT rekent met de in de markt gangbare $40.000.

In elk geval lijkt deze conclusie over Nvidia gerechtvaardigd: ‘with expectations of the AI accelerator market being worth around $150 billion by 2027, there’s seemingly nothing else in the future but green.’ Het is simpel, elke AI-speler kan niet zonder de chips van Nvidia.

Bitcoin gevoelig voor iets ouderwets: stijgende rente

De Bitcoin-prijzen daalden donderdag laat plotseling na berichten over honderden miljoenen aan verkopen, wat een bloedbad teweegbracht op de futures- en spotmarkten.

Bitcoin daalde 11%, maar blijft ongeveer 60% boven waar het dit jaar begon en verslaat andere goed presterende activa zoals technologieaandelen. Maar een groot aantal tegenwinden – van stijgende obligatierendementen tot druk van de regelgeving en economische zwakte in China – ondermijnen de aantrekkingskracht van cryptocurrencies.

Zo daalde XRP vrijdag voor de vijfde dag, met 12%, omdat de Securities and Exchange Commission in de VS aan een federale rechter toestemming vroeg om in beroep te gaan tegen de uitspraak dat de XRP token van Ripple Labs niet onder de effectenwetgeving valt als het wordt verkocht aan het grote publiek. Ondanks de daling van liefst 20% deze week noteert XRP dit kalenderjaar nog steeds bijna 53% winst.

Opvallende links

Ik sluit deze week af met links naar een aantal zaken die me opvielen, in willekeurige volgorde.

Sotheby’s aangeklaagd door apenkopers

Dat is een kop die niemand pakweg drie jaar geleden had kunnen bedenken. Kopers van Bored Ape NFT’s klagen Sotheby’s aan want, zo luidt de redenering, Sotheby’s verkoop voor $24 miljoen van Bored Apes aan FTX gaf Bored Ape NFT’s “een air van legitimiteit“.

Sotheby’s zou hebben gezegd dat de koper een traditionele verzamelaar was in plaats van een naar later bleek malafide cryptobeurs, waardoor andere kopers een te rooskleurig beeld kregen van de vraag naar Bored Apes. Toch lijken kopers van Bored Apes die nu klagen over de waarde, op mensen die een kaartje voor de film Titanic kochten en zich achteraf beklaagden dat ze het eind al kenden.

#PrayforJustin

Het is niet te verwachten dat Justin Bieber zich schaart onder de klagers, maar erg veel plezier heeft de zanger nog niet gehad aan zijn Bored Ape #3001. Bieber betaalde naar verluidt $1.3 miljoen in ETH, maar de aap is op dit moment nog slechts $39.000 waard. De apen van Madonna en Steph Curry doen het niet veel beter. Gelukkig kunnen ze het lijden.

Arm leidt de weg naar de beurs voor Instacart en anderen

De Financial Times meldt dat een aantal van Silicon Valley’s grootste private techbedrijven lang uitgestelde plannen afstoft om hun aandelen naar de beurs te brengen, waarbij de aanstaande beursgang van chipontwerper Arm een nieuwe graadmeter voor het marktsentiment zal zijn. De verwachting is dat Arm morgen, maandag 21 augustus, de beursgang aankondigt.

Instacart, softwarebedrijf Databricks en Socure, een start-up op het gebied van identiteitsverificatie, behoren volgens FT tot de andere bedrijven die worden beschouwd als kandidaten voor een beursgang. De verwachting is dat de waardering van Instacart nog maar een kwart zal bedragen van de waardering in de laatste private financiering in 2021, die rond de $40 miljard lag.

Gisteren werd bekend dat Softbank 25% van de aandelen Arm heeft gekocht van Vision Fund 1 op een waardering van $64 miljard, ongeveer in de verwachte price range van de IPO. Het is apart dat er vlak voor de beursgang zo’n grote verkoop plaatsvindt, maar Reuters meldt de reden: de deal elimineert een mogelijke dump van aandelen Arm na de beursgang, omdat Vision Fund van plan was om zijn belang snel na de beursgang te gelde te maken, terwijl SoftBank heeft aangegeven een strategische investeerder voor de lange termijn te blijven.

$8 miljard winst

Softbank koopt de aandelen eigenlijk terug, want het verkocht in 2017 deze 25% aandelen Arm voor $8 miljard aan Vision Fund, wiens grootaandeelhouders, de staatsfondsen van Saudi-Arabiƫ en Abu Dhabi, bij een waardering van $64 miljard dus een winst van liefst 100% boeken: 25% van de aandelen voor $16 miljard minus de aanschafprijs van $8 miljard is nog altijd een prettige $8 miljard winst. De verkopende partijen zijn dezelfde landen die net de miljardenorder bij Nvidia hebben geplaatst, ongetwijfeld geruggesteund door hun recente succes met technologie-investeringen.

Niemand verwacht echter dat deze IPO’s zullen leiden tot een hernieuwde bullmarkt, maar het geeft wel aan dat het beursklimaat in elk geval niet verder verslechtert. Tot nu toe is er dit jaar slechts $ 14 miljard opgehaald in IPO’s op Amerikaanse beurzen, vergeleken met $ 241 miljard op dit moment in het recordjaar 2021 voor IPO’s, volgens gegevens verzameld door Bloomberg.

Voedselbank werd toeristische trekpleister

Wanneer een voedselbank als derde toeristische trekpleister van een stad wordt aangeprezen, wordt AI snel aangewezen als de schuldige. Maar juist het ‘menselijk toezicht’ dat algoritmische inhoud op MSN samenstelt, had op de een of andere manier een lijst met toeristische hotspots over het hoofd gezien waarin de voedselbank op nummer drie stond. Het is onduidelijk hoeveel toeristen zich daadwerkelijk bij de voedselbank hebben gemeld voor een rondleiding.

You Should Kill Your Startup

De podcast “More or Less” van de echtparen Morin en Lessin bespreekt het grootste taboe in de startupwereld: wanneer je het moet opgeven en het bedrijf sluiten. Het is een onpopulair onderwerp en verdient daarom applaus. Het is geen podcast die ze opnamen met de gedachte ‘deze gaat lekker scoren.’

Kun je de dialogen op Netflix niet verstaan? Je bent niet de enige.

Veel mensen streamen programma’s en films met de ondertitels altijd aan – en niet omdat het cool is, meldt de New York Times. ‘In grote filmproducties kalibreren professionele geluidsmixers de geluidsniveaus voor traditionele theaters met luidsprekersystemen die een breed geluidsbereik kunnen leveren, van gesproken woorden tot luide geweerschoten. Maar wanneer je die inhoud streamt via een app op een tv, smartphone of tablet, is de audio “downgemixt” of gecomprimeerd om het geluid door kleine, relatief zwakke luidsprekers te sturen.’

De oplossing: externe speakers kopen. Voor kijkers op laptops of tablets is dit nog steeds de beste test van verschillende koptelefoons waaruit blijkt dat de duurste modellen niet altijd het beste geluid bieden.

De Rimac Nevera kan binnen 24 seconden van 0 naar 400 kilometer per uur en terug naar stilstand. Waarom weet niemand, maar het is wel leuk.

Marques Brownlee reed de snelste elektrische auto ter wereld

De snelste elektrische auto ter wereld komt uit Zagreb, Kroatiƫ en heet de Rimac Nevera. De Nevera verbrak een bijzonder wereldrecord, namelijk het wereldrecord voor het breken van wereldrecords op ƩƩn dag (23). YouTuber Marques Brownlee reed de Nevera en dit gebeurde er toen hij vanuit stilstand vol gas gaf.

Eergisteren werd bekend dat de Rimac Nevera het ronderecord  voor elektrische auto’s van de Tesla Model S Plaid Track Pack op de legendarische Nürburgring met liefst 20 seconden heeft verbroken. De prestaties van de Nevera zijn ronduit absurd. De motoren genereren 1,4 megawatt vermogen, oftewel 1914 paardenkrachten en liefst 2360 Newtonmeter koppel. De Nederlander in mij denkt nu: wat zou daar een grote caravan achter kunnen! De Nevera accelereert van 0 naar 100 kilometer per uur in slechts 1,74 seconden en heeft een topsnelheid van 412 km/u. Kan niet sneller, zou je denken…

Auto op dinosaurusbloed toch sneller

Hoe kan een ‘gewone’ hybride auto met bijna 900 PK minder, die behalve een elektromotor ook een ouderwetse verbrandingsmotor herbergt die draait op dinosaurusbloed, de Mercedes-AMG ONE, toch nog 25 seconden sneller zijn dan de Rimac Nevera? Het antwoord is simpel: bochten.

Elke bezitter van een elektrische auto doet wat Brownlee deed in de video, dat is het gaspedaal intrappen op een rechte weg. Maar de Nordschleife telt 73 bochten en de Nevera weegt 2150 kilo, terwijl de Mercedes-AMG ONE ‘slechts’ 1695 kilo weegt. Gecombineerd met de bijzonder efficiĆ«nte downforce (neerwaartse aerodynamische druk) van de AMG ONE, ironisch genoeg een kwaliteit die de Formule 1 wagen van Mercedes al twee jaar ontbeert, is de Nevera simpelweg te traag in de bochten. Hoewel traag een relatief begrip is in dit segment.

Als expert op dit gebied, want ik ben immers voormalig leerling-redacteur bij het autoprogramma De Heilige Koe en maker van de tv-reportage over het Open Nederlands Kampioenschap autowassen 1987, raad ik aan eerst te kijken naar de video van de Rimac Nevera op de Nordschleife en daarna te zien hoe de Mercedes-AMG ONE het ronderecord neerzette.

Categorieƫn
AI crypto technologie

Apple scoort met Messi

Deze week was er geen nieuws dat overal bovenuit sprong, dus heb ik een top 10 gemaakt van zaken die me opvielen. De grote kleine tovenaar uit Argentiniƫ staat uiteraard op nummer 1.

Als Lionel Messi vanuit huis zou werken.
Beeld: Midjourney

1. Apple scoort met Messi

Het zal niemand zijn ontgaan dat Lionel Messi sinds een paar weken speelt voor Inter Miami, de club van de man van Posh Spice. Maar er is nog een andere eigenaar, Jorge Mas, en die werd deze week geretweet (of gerex-ed, hoe heet dat eigenlijk sinds Twitter is omgedoopt in X?) door Apple CEO Tim Cook. Aanleiding was de verdubbeling van het aantal abonnees op MLS League Pass, het betaalabonnement dat Apple wereldwijd aanbiedt aan mensen die de Amerikaanse voetbalcompetitie willen zien.

Apple noch de MLS maken bekend hoeveel abonnees de dienst heeft, hoewel nog vorige maand werd gesuggereerd dat het aantal bijna 1 miljoen bedroeg, voor de komst van Messi. In ieder geval is Apple duidelijk blij met de impact van Messi op MLS Season Pass, want zo vaak retweet/rex-ed Tim Cook geen berichten van mensen buiten Apple.

Je hoeft alleen Messi te kopen om te worden geretweet door Tim Cook

CNET analyseerde de strategie van Apple op het gebied van streaming sport en is ƩƩn van de eerste media die schijnt te begrijpen dat het abonnement op de MLS een extra upsell is; de wedstrijden van de MLS en dus van Messi zijn niet gratis voor abonnees van Apple TV+. Een maandabonnement op de MLS kost $12,99 of $49 voor de rest van het seizoen. Het is bijzonder om nu terug te lezen dat er nog in april lacherig werd gedaan over de deal van Apple en de MLS.

Uiteraard is het apart dat Messi als enige speler in een teamsport profiteert van de groei van abonnees op het MLS-abonnement van Apple TV+. De vraag is of dit in andere sporten navolging zal vinden. Een andere vraag is uiteraard hoeveel Messi verdient aan elke MLS-abonnee en voor hoe lang; is het een deel van de lifetime value van een abonnee of een vast bedrag per aanmelding?

Er wordt volop gespeculeerd of de Saudische league, die momenteel elke speler aantrekt die houdt van geld, zand en winkelcentra, dezelfde strategie zal volgen als de MLS. Dat is uiteraard onzinnig: de MLS en haar franchisenemers hebben geld nodig. De Saudi’s willen respect, uitstraling en bereik kopen en zullen nog eerder betalen voor wereldwijde uitzending van hun wedstrijden, dan er geld voor vragen.

Je leest mijn gratis wekelijkse nieuwsbrief over de technologische, economische en sociale gebeurtenissen die ons leven veranderen. Abonneer je hier gratis en ontvang het volledige verhaal elke zondag in je mailbox.

2. In Silicon Valley werd iedereen heel even Merlijn de tovenaar

Vergeet AI. Even was Silicon Valley geobsedeerd door zwevende stenen.‘ Dat kopte de Washington Post in een prima artikel over de gekte die de laatste weken ontstond rondom LK-99, het materiaal waarvan werd gehoopt dat de halfgeleider bij kamertemperatuur zou zijn die de hele wereld zou veranderen.

Het artikel stelt terecht dat de technologiewereld naarstig op zoek is naar fundamentele doorbraken, zoals AI, nadat er een decennium weinig spectaculaire nieuwe toepassingen zichtbaar werden. Hopelijk blijven de investeringen in bedrijven die werken aan CO2 reductie en decarbonisering toenemen.

Helaas slaat de journalist halverwege even op hol: ‘Cryptocurrencies en blockchaintechnologie hebben al meerdere hypecycli achter de rug, maar hebben nog geen enkele sector fundamenteel veranderd, behalve misdaad en het witwassen van geld. Technologie die is bedoeld om klimaatverandering tegen te gaan, zoals het afvangen en opslaan van koolstof, heeft al jaren geen grote vooruitgang geboekt.’

Er is geen enkel bewijs dat de misdaad en geld witwassen zijn veranderd door blockchaintechnologie en cryptocurrencies. Nul. Integendeel: elke transactie is weliswaar anoniem maar altijd zichtbaar op de blockchain, dus het hele spoor van transacties vanuit een wallet is voor altijd traceerbaar voor iedereen op internet. Probeer dat maar eens met de ouderwetse bankrekeningen via belastingparadijzen (Panama-papers, weet u nog wel) of met de stapels contant geld van Pablo Escobar en consorten.

3. CaliforniĆ« is paradijs en proeftuin voor zelfrijdende auto’s

Na een uitspraak van de regelgevende instantie van de staat zal San Francisco 24/7 robotauto’s op zijn straten hebben. Een goede analyse die toelicht dat dit een cruciaal moment is voor de auto-industrie. Opnieuw van de Washington Post, dat uitstekende berichtgeving heeft over technologie terwijl je eerder verwacht dat die krant focust op politiek.

Ook in dit artikel slaat er weer iemand volledig de plank mis, dit keer een burgemeester. “Wat gebeurt er met onze beroepsbevolking als AI en bestuurderloze voertuigen allebei tegelijk online komen?”, zegt ze. Een groter probleem is uiteraard dat er vrijwel geen weldenkend mens meer in de politiek wil in 2023, zodat we zitten opgescheept met burgemeesters die praten over zelfrijdende auto’s zoals zwakbegaafden over postkoetsen in 1910.

De nepvraag van een populistische politicus is al honderden jaren hetzelfde als ze worden geconfronteerd met innovaties: ‘Maar wat gebeurt er dan met de werkgelegenheid van de (kies zelf naar voorkeur een beroep dat niet meer bestaat) schoorsteenveger/mijnwerker/videotheek-medewerker?’

Het antwoord is simpel en al eeuwenlang hetzelfde: er ontstaan nieuwe beroepen maar hopelijk wordt door voortschrijdende mechanisering zwaar fysiek werk overbodig en kan de arbeidsweek worden verder verkort naar meer tijd voor leuke dingen of zelfontplooiing. Er zijn mensen die zo tijd kregen om een nieuwsbrief te schrijven. Niemand is gebaat bij verdere verspreiding van de Chinese 9-9-6 cultuur: van 9 tot 9, 6 dagen per week.

De hoop bij zelfrijdende auto’s is uiteraard niet dat iedereen een eigen zelfrijdende auto heeft, maar dat er transport op afroep gaat plaatsvinden; het is waanzin dat de gemiddelde auto 95% van de tijd stilstaat. Minder auto’s betekent minder CO2 uitstoot voor autoproductie en oh mijn hemel, dit betekent werkloosheid voor alle vaklui in fabrieken die nu nog de antennes in het dak van auto’s schroeven om FM radio te ontvangen.

4. Miljardairs verwikkeld in een wedloop voor en tegen AI

Terwijl technologie-experts de noodklok luiden over het tempo waarin kunstmatige intelligentie zich ontwikkelt, hebben filantropen – waaronder gevestigde stichtingen en technologiemiljardairs – gereageerd met een toename in donaties.

In het kamp van de gelovigen ondermeer voormalig Google topman Eric Schmidt en oprichter van LinkedIn Reid Hoffman. In de andere hoek van de ring zit bijvoorbeeld Pierre Omidyar, oprichter van eBay, samen met de Ford, MacArthur en Rockefeller Foundations. Voor wie twijfelt over dit onderwerp – en die twijfel is zeer begrijpelijk en ook terecht – raad ik opnieuw dit stuk aan van Marc Andreessen. Maar AI en crypto zijn niet eng, net zoals het niet eng was dat mensen leerden lezen

In de de eerste helft van deze uitstekende podcast van collega’s van bovengenoemde Marc Andreessen gaat het over hoe AI zou kunnen profiteren van crypto, en de tweede helft over hoe crypto zou kunnen profiteren van AI – maar de rode draad is de spanning tussen centralisatie versus decentralisatie.

Dit raakt ook weer het punt over of cash of crypto erger erger is voor de criminaliteit: de argumenten die tegenstanders gebruiken eindigen altijd bij een gecentraliseerd systeem, zonder daadwerkelijk het probleem te analyseren.

De podcast bespreekt ook waar het kruispunt van crypto en AI dingen teweeg kan brengen die niet mogelijk zijn door een van beide alleen. Samen hebben de gebieden van AI en crypto grote implicaties voor hoe we ons leven elke dag leiden; dus deze aflevering is voor iedereen die nieuwsgierig is, of al aan het bouwen in deze sector.

5. PayPal met eigen stablecoin

PayPal kwam met een eigen cryptomunt die qua waarde is gekoppeld aan de dollar. Vanuit financieel oogpunt is het gebruik van stablecoins niet veel anders dan het gebruik van een cadeaubon: je kunt je dollars gebruiken om stablecoins te kopen en vervolgens die stablecoins gebruiken om verschillende cryptocurrencies te kopen of andere online aankopen te doen.

Ronduit grappig was om de reacties te zien. De een vindt de PayPal stablecoin belangrijker dan een Bitcoin ETF met als argument dat PayPal zich in een unieke positie bevindt om de enorme kans op fiat onboarding op te lossen – ze hebben de bankrelaties, het regelgevende kader en de infrastructuur om miljoenen dollars aan te melden bij miljoenen portemonnees. Thestreet.com roept PayPal zelfs uit tot leider op cryptogebied voor het komend decennium omdat het 400 miljoen klanten koppelt aan crypto. De vraag is uiteraard hoeveel van die 400 miljoen ooit crypto gebruiken. Die 400 miljoen klanten hebben ook toegang tot postzegels en hoevaak bevochtigt iemand nog de achterkant van zo’n plakplaatje?

De stablecoin van PayPal is totaal onbelangrijk, zegt Bank of America maar die heeft alleen qua naam al niet het aura van totale neutraliteit op dit onderwerp. Hij wordt vaker geciteerd in deze nieuwsbrief en ook deze keer heeft Michael Casey van Coindesk de meest doorwrochte analyse: waarom de timing juist voelt.

Ik verwacht dat er vanuit Washington grote weerstand zal ontstaan tegen de PayPal stablecoin, want alles wat is gekoppeld aan de dollar is in de ogen van de gemiddelde bureaucraat geen eigendom van de burger, maar van de staat.

6. Worldcoin onder steeds grotere druk

Over eigendom van de burger gesproken, van wie is identiteit? Ik schreef al vaker over Worldcoin omdat ik het idee van een geanonimiseerde bevestiging van een menselijke identiteit belangrijk vind en volledig onderschrijf. Er is zoveel onnodige fraude en bedrog op internet, dat een geanonimiseerde digitale identiteit en reputatie cruciaal kan zijn. Stel je koopt op eBay iets van iemand die daar weinig transacties heeft gedaan maar bijvoorbeeld op Etsy, Uber of op Airbnb wel een smetteloze reputatie heeft; dan zou de bevestiging van zo’n goede ‘portable’ reputatie bijzonder waardevol zijn voor koper en verkoper.

Wat Worldcoin nu doet, is het koppelen van een menselijke identiteit aan een iris-scan in ruil voor het verkrijgen van gratis Worldcoin muntjes. Er is geen enkele sprake van een nuttige toepassing zoals ik hierboven beschrijf. Het leidt tot schrijnende taferelen wereldwijd, zoals in Kenia: ‘Sommige mensen in de rij vertelden lokale media dat ze kilometers hadden gereisd nadat vrienden hadden gezegd dat er “gratis geld” werd uitgedeeld. Ze gaven toe dat ze niet wisten waarom ze hun irissen moesten scannen en waar die informatie naartoe zou gaan, maar ze wilden gewoon het geld.’

Iemand met de intelligentie van Sam Altman, de voormalig topman van bedrijvenfabriek Y Combinator en oprichter van Open AI, moet die intelligentie toch kunnen paren met het gezonde verstand om dit niet te willen doen met Worldcoin?

7. Nvidia krijgt $5 miljard aan orders uit China

In juni schreef ik dat Nvidia’s Keith Strier tijdens de ATX Summit in Singapore vertelde dat Nvidia meer bestellingen heeft dan het kan leveren en dat bedrijven en zelfs landen al jaren vooruit bestellingen plaatsen, om zeker te zijn van leveringen op langere termijn. Strier schreef er zelf over:

ā€˜Dit gaat over compute, niet alleen over chips. AI vereist een zeer gespecialiseerde rekeninfrastructuur, een combinatie van hardware en software. Het belangrijkste is dat het aanbod eindig is. […] NVIDIA GPU’s (de chips, MF) zijn meer dan goud, het zijn de ā€œzeldzame aarde-elementenā€ van AI. Daarom trekken ā€˜s werelds meest geavanceerde AI-ondernemingen kapitaal aan om de levering van versneld computergebruik veilig te stellen. Of het nu gaat om een onderneming of zelfs een land, het is belangrijk om te plannen en te budgetteren voor de rekencapaciteit die nodig zal zijn om leiderschap op het gebied van AI te bereiken en te behouden.’

Strier doelde ondermeer op deze order, want Baidu, Tencent, Alibaba en ByteDance (eigenaar van TikTok en Lemon8) bestelden voor $5 miljard, waarvan $1 miljard dit jaar en $4 miljard in 2024. Er zijn landen en bedrijven die al proberen om bij Nvidia bestellingen te plaatsen voor 2025 tot en met 2028.

De Chinese bedrijven zijn bezig met een inhaalslag en zetten alles op alles om hun ‘ouderwetse’ groei door te zetten. ByteDance probeert TikTok te koppelen aan Lemon8 in een poging het gebruik van die app op te krikken en Alibaba, dat samen met Tencent Holdings en Baidu verantwoordelijk is voor het ontstaan van de Chinese internetindustrie, probeert beleggers over te halen het beleid te steunen om het bedrijf in liefst zes delen op te splitsen.

8. WeWork werkt niet, Zoom juist wel

De interesse in WeWork is altijd volledig aan me voorbij gegaan, het leek me altijd overprijsde kantoorruimte met matig comfortabele meubels. De absurde waardering om een vastgoedtent te waarderen als een technologiebedrijf kwam met een klap tot stilstand rond de mislukte beursgang en nu meldt het bestuur, mede door de verhoogde rente, dat een faillissement van WeWork niet wordt uitgesloten.

Intusssen vraagt Zoom het personeel dat binnen 80 kilometer van kantoor woont om minimaal twee dagen per week naar naar kantoor te komen. Een beargumenteerd verzoek, dat door de media wordt geinterpreteerd als het einde van thuis werken. Het lijkt wel alsof sommige journalisten geen mensen spreken; ik ken vrijwel niemand die in een organisatie werkt waar thuiswerken mogelijk is, waar de pre-pandemie werkcultuur is hersteld. Het zal niet alle dagen zijn, maar thuiswerk is onderdeel geworden van werken.

9. De belegger is op vakantie

De belegger zit op het strand.

Ondanks de miljardenorder uit China was Nvidia de daler van de week, maar dat is ook niet zo gek na alle stijging van dit jaar tot nu toe. Voor de rest was het kommer en kwel voor de techbedrijven, dus leek het me aardig te kijken naar wat er gebeurt bij bedrijven in de fase voor de beursgang. Dit artikel over crowdfunding in Europa illustreert de toegenomen interesse in climate tech, in technologie die klimaatverandering tegengaat.

Nu het beursklimaat ook de komende maanden weinig grote beursintroducties zal toelaten, is het extra interessant om te volgen welke bedrijven worden overgenomen in plaats van naar de beurs te gaan. Bij elk bedrijf waarbij wordt aangeklopt door een koper ontstaat lichte paniek. Daarom is dit een uitstekend artikel, dat uitlegt welke stappen je moet doorlopen op het moment dat een koper zich meldt.

10. Een Steph Curry zomer

Over vakantie gesproken; de zomerhit van 2023 is uiteraard Roxy met ‘Anne-Fleur Vakantie’, maar degene met de meest bijzondere zomer is ontegenzeggelijk de basketballer Steph Curry. Eerst sloeg hij tijdens een liefdadigheidstoernooi een hole in one en afgelopen week stond hij op het podium van zijn eigen Chase Center in San Francisco met de band Paramore. En de conclusie was: wat kan die man basketballen.

Ik wens alle lezers nog een Steph Curry zomer, tot volgende week!

Categorieƫn
AI crypto technologie

De journalist die als investeerder miljardair werd, stopt ermee

Deze week sprongen een paar human interest verhalen in het oog. De rijkste Welshman, Sir Michael Moritz, die als journalist bij Time ooit door Steve Jobs op een zwarte lijst werd gezet, vertrok na bijna 40 jaar bij Sequoia Capital. En terwijl CEO Sam Altman de aarde rondreisde om wereldleiders te ontmoeten, bleek OpenAI geleid te worden door Mira Murati, een vrijwel onbekende 35-jarige Albanese vrouw.

Beeld: Midjourney. Prompt: man met grijs haar loopt weg, skyline van San Francisco op de achtergrond.

Het kleine koninkrijk

De eerste keer dat ik de naam Michael Moritz tegenkwam, was in 1992 toen Frans Straver, met wie ik later Planet Internet zou oprichten, en ik samen aan de UvA afstudeerden op het sexy onderwerp ‘succes- en faalfactoren van interactieve media op de consumentenmarkt.’ In die tijd beschikten uitsluitend besnorde boekhouders over een computer en alleen de grotere drugsdealers gebruikten een mobiele telefoon.

Wie een serieus boek zocht over de computerindustrie, kon nergens anders terecht dan bij de American Book Center in Amsterdam. Daar vonden we het fantastische boek dat toen al bijna een decennium oud was, van de hand van Moritz, getiteld ‘Het Kleine Koninkrijk’, over hoe Steve Jobs begin jaren tachtig bij Apple de Mac ontwikkelde.

“Zoveel van wat er is gebeurd, is verbonden met Apple en het verhaal van dit buitengewone bedrijf, dat ik merk dat de broodkruimels van Apple over mijn levenspad zijn uitgestrooid”, aldus Moritz, die het spijt dat hij zijn ruzie met Jobs nooit heeft bijgelegd voor diens overlijden. Het boek plantte bij Frans en mij het zaadje dat het mogelijk was voor twee jonge gasten om een succesvol bedrijf op te zetten in de technologiewereld, iets waar we tot het lezen van Moritz’ boek nog nooit over hadden nagedacht.

Toen ik eind jaren negentig voor mijn volgende startup na Planet Internet naar Amerika verhuisde, was Moritz uiteraard de eerste investeerder waar ik bij aanklopte. Probeerde aan te kloppen eigenlijk, want ik kwam nooit verder dan de inbox van een junior medewerker van Sequoia die me vriendelijk afwees. Later begreep ik dat Sequoia, en Moritz in het bijzonder, tijdens die dotcom-boom duizenden ondernemingsplannen per jaar ontvingen maar slechts enkele tientallen investeringen deden.

Van Airbnb tot Zoom

Michael Moritz werd geboren in Wales als kind van joodse ouders, die de opkomst van de nazi’s in Duitsland waren ontvlucht. Hij was jarenlang als journalist van Time gestationeerd in San Francisco en schreef veel over de technologiewereld. Don Valentine, de oprichter van Sequoia en de man die investeerde in ondermeer Apple, Atari, Cisco, Oracle en Electronic Arts, zag iets in de Britse journalist en bood hem de kans aan de slag te gaan als investeerder.

In de daaropvolgende 38 jaar dat Moritz actief was voor Sequoia reeg de investeringsmaatschappij de successen aaneen. Onder zijn bewind investeerde Sequoia in vrijwel alle bedrijven waarvan we vandaag apps op onze telefoons of computer hebben, of die we voor werk direct of indirect gebruiken, waaronder Google, Dropbox, Linkedin, Yahoo, Airbnb, PayPal, Instagram, YouTube, Whatsapp, Nvidia, Zoom en OpenAI.

In ƩƩn van zijn zeldzame interviews zei Moritz:

“Een van de dingen die in onze industrie ondergewaardeerd wordt, is hoeveel je kunt leren van iemand die tientallen jaren jonger is dan jij. Dat zijn de mensen die misschien wel ongewone dingen gaan doen; ze begrijpen iets heel goed, zijn onafhankelijke denkers en duidelijk slim en begaafd.”

Begin deze eeuw initieerde Moritz ook Sequoia’s bijzonder lucratieve uitbreiding naar China. Uiteindelijk was Moritz voorzitter van Sequoia van midden jaren negentig tot 2012, toen hij de dagelijkse leiding over het bedrijf opgaf vanwege “een zeldzame medische aandoening die kan worden behandeld maar ongeneeslijk is”. Toch bleef hij partner van Sequoia tot zijn aangekondigde vertrek deze week.

De laatste jaren richtte Moritz zich klaarblijkelijk meer op e-commerce en leidde Sequoia’s investeringen in Stripe (geschatte waardering $50 miljard), Klarna ($6.7 miljard), Instacart ($12 miljard) en Getir ($6.5 miljard). De posities in de Raad van Commissarissen van die bedrijven zal hij geleidelijk overdragen.

Een flinke krukstart

Forbes schat Moritz’ vermogen op $5,2 miljard, voornamelijk dankzij zijn belangen in internetbedrijven. Moritz en zijn vrouw doneren het grootste deel daarvan aan goede doelen, vooral via hun eigen stichting Crankstart (krukstart). Ze maken daar best haast mee, getuige het verslag op de website:

“In 2022 hebben we $200 miljoen aan subsidies verstrekt, waarvan 60 procent aan non-profitorganisaties in de San Francisco Bay Area. De subsidies varieerden in grootte van $1.000 tot $18.500.000 en gingen naar 363 organisaties.”

Andere in het oog springende donaties waren $20 miljoen aan de Amerikaanse burgerrechtenbeweging ACLU,  $50 miljoen aan zijn alma mater de universiteit van Oxford, en liefst Ā£75 miljoen aan dezelfde universiteit om te besteden aan studiebeurzen voor kinderen uit gezinnen met een laag inkomen. Moritz was niet uit het oog verloren dat hij ooit zelf een studiebeurs had genoten.

Wat ik zelf opvallend vond, was dat Moritz via Crankstart de fameuze literaire Booker Prize voor minstens vijf jaar financiert, nadat de vorige sponsor zich had terug getrokken. Maar in tegenstelling tot die sponsor wilde Moritz geen enkele naamsvermelding koppelen aan zijn gift omdat hij en zijn echtgenote vinden dat de Booker Prize een prestigieuze prijs is die geassocieerd moet worden met de naam van de prijs, niet met de naam van de sponsor.

De overeenkomst tussen Steve Jobs en Sir Alex Ferguson

In 2009 bracht Moritz een herziene versie uit van zijn boek over Apple, getiteld ‘De Terugkeer naar het Kleine Koninkrijk: Steve Jobs, de Creatie van Apple en Hoe het de Wereld Veranderde.’ Het boek blijft een absolute aanrader voor iedereen die in innovatie en creativiteit is geĆÆnteresseerd.

Tot mijn verrassing schreef Moritz, ondanks zijn al bijna een halve eeuw durend verblijf in San Francisco nog altijd een verstokt fan van Manchester United, in 2015 samen met de legendarische coach Sir Alex Ferguson een boek over leiderschap.

In een interview over dat boek deelde Moritz een aantal observaties over de overeenkomsten tussen Steve Jobs en Sir Alex:

“Als het op leiderschap aankomt, denk ik dat er overeenkomsten zijn. Op hun eigen manier zijn het allebei perfectionisten. Met Sir Alex was ik op zoek naar een manier om uit te leggen wat volgens mij de basisprincipes zijn van goed leiderschap. Ik denk niet dat ze erg verschillen tussen Silicon Valley en het voetbalveld, en ze zijn universeel toepasbaar. Het probleem met de principes van leiderschap is dat ze vrij gemakkelijk zijn op te noemen, maar heel moeilijk toe te passen.

Sir Alex, Steve, ze hadden allebei de energie om anderen consequent naar een doel te duwen, aan te sporen, over te halen dat ze zelf voor ogen hadden. Ik denk dat het grote verschil tussen management en leiderschap is dat de leider mensen kan overtuigen om het onmogelijke te doen.”

Tijd voor een nieuw boek?

Het wordt nog interessanter wanneer Moritz zijn eigen investeringscriteria deelt. “Als ik wil investeren begin ik met een marktopportuniteit, want als een bedrijf start in een markt die er onveranderlijk uitziet en waarvan het er niet op lijkt dat hij gaat groeien, dan zal het geen groot bedrijf worden. Verder zijn we op zoek naar mensen die volledig geobsedeerd zijn. Mensen die niets liever doen dan werken aan het product of de dienst die ze hebben bedacht.”

In Nederland hanteren veel investeerders het archaĆÆsche clichĆ© ‘het gaat om de vent, niet om de tent’; maar Moritz noemt als eerste criterium juist een grote markt, die vatbaar is voor verandering. Dat is een interessante invalshoek. Een topondernemer in een kleine markt is in deze zienswijze niet zo interessant.

En dat roept de vraag op of Moritz, als zijn tijd en gezondheid het toelaten, voor het eerst een boek zou willen schrijven waarin hij zijn eigen visie deelt op ondernemerschap, innovatie en leiderschap, in plaats van te schrijven over mensen als Jobs en Ferguson.

Mijn favoriete boek voor tech-ondernemers is ‘Het moeilijke van moeilijke dingen: Een bedrijf opbouwen als er geen gemakkelijke antwoorden zijn’ van voormalig ondernemer Ben Horowitz, inmiddels vooral bekend als mede-oprichter van venture capital-bedrijf Andreessen Horowitz.

Horowitz is een uitzondering, want net zoals veel voormalig topsporters slechte trainers blijken te zijn, lukt het ook maar weinig succesvolle ondernemers om zich te ontwikkelen tot goede investeerders. Laat ik het bij mezelf houden: als mensen advies vragen over investeringen, antwoord ik altijd dat ik weliswaar jarenlang werkzaam ben geweest als investeerder, maar ik nooit heb gezegd dat ik er goed in was. Daarom ben ik ook weer ondernemer geworden.

Moritz, inmiddels geridderd tot Sir Michael, heeft geen enkele ondernemerservaring. Blijkbaar was dat geen enkele belemmering bij het behalen van extreem veel succes als investeerder. Het is hoog tijd dat iemand met zijn geweldige track record, enorme netwerk en scherpe pen, zijn kennis en ervaring deelt in de vorm van een nieuw boek.

De drijvende kracht achter OpenAI is een 35-jarige Albanese vrouw

Oprichter en CEO van OpenAI Sam Altman bezocht de voorbije weken liefst 22 landen waaronder Israƫl, Jordaniƫ, Qatar, de Verenigde Arabische Emiraten, India, Zuid-Korea, Japan, Singapore, Indonesiƫ en Australiƫ. Altman ontmoette studenten, durfkapitalisten en leiders waaronder de Indiase premier Modi, de Zuid-Koreaanse president Yoon Suk Yeol en de Israƫlische president Herzog. Eerder op zijn reis ontmoette Altman de Britse premier Sunak, de Duitse bondskanselier Scholz en de Franse president Macron. (Weet u het nog, met donkerbruine schoenen?)

Onderwerp van alle gesprekken was de vraag: is AI te vertrouwen, of zijn overheidsmaatregelen nodig? Dus het was direct nieuws toen Reuters vrijdag zag op de LinkedIn-pagina van OpenAI’s ‘Trust & Safety Leader’ Dave Willner dat hij na anderhalf jaar met stille trom was vertrokken. Willner had het over familieredenen, wat uiteraard mogelijk is.

Maar ik constateer ook dat Willner volgens zijn LinkedIn-profiel met 18 maanden dienstverband al een flink spaarpotje aan opties in OpenAI heeft zeker gesteld, die bij de geschatte bedrijfswaardering van $27 tot $29 miljard voor OpenAI dermate veel waard zijn dat het leven van de familie Willner niet significant veel beter wordt als hij er nog een jaar of wat aan vast zou plakken. Immers, het verschil in levenskwaliteit tussen 10.000 Euro of 20.000 Euro verdienen is veel groter, dan het verschil tussen 10 miljoen of 20 miljoen op de bank.

Tot er een opvolger is gevonden wordt het team van Willner (blijkbaar is er een Trust & Safety team bij OpenAI) bekleed door de CTO, Mira Murati. Wie is deze vrouw, die op ChatGPT zelf nog volledig onbekend is?

Mira Murati? Zegt me niets, aldus ChatGPT over de eigen baas.

CEO Magazine kwam vorige week met een portret van Mira Murati. Hoewel, portret; uit het ontbreken van een geposeerde foto en de afwezigheid van letterlijke citaten van Murati, mag worden geconcludeerd dat ze niet mee had gewerkt aan het artikel.

Hoewel Murati onbekend is op haar eigen ChatGPT, heeft de concurrent, Google Bard, wel de nodige informatie over haar:

“Mira Murati is de Chief Technology Officer van OpenAI. Ze is een briljant ingenieur die aan verschillende AI-projecten heeft gewerkt, waaronder ChatGPT, Dall-E en Codex. Ze is ook een voorstander van de regulering van AI, omdat ze gelooft dat het belangrijk is om voorzorgsmaatregelen te nemen om misbruik van AI te voorkomen.

Murati is geboren in AlbaniĆ« en studeerde werktuigbouwkunde aan het Dartmouth College. Daarna werkte ze als stagiaire bij Goldman Sachs en Zodiac Aerospace voordat ze bij Tesla ging werken als Senior Product Manager van het Model X. In 2016 trad ze in dienst bij Leap Motion. In 2018 kwam ze bij OpenAI en in 2021 werd ze gepromoveerd tot CTO.”

Daar zijn verschillende zaken opmerkelijk aan. Allereerst is de omschrijving van Murati op Bard bijna letterlijk identiek aan die in het artikel van CEO Magazine. Dat roept de vraag op welke bron de originele informatie had en welke bron klakkeloos kopieerde? Het is voer voor advocaten in de AI-wereld, waarin echt en nep of origineel en kopie compleet inwisselbaar lijken.

Ten tweede moet Murati een soort wonderkind zijn, want het is zeldzaam dat iemand met de studie werktuigbouwkunde zo pijlsnel carriere maakt in de software. De ene studie gaat over de wijze waarop bijvoorbeeld de Tesla X in elkaar wordt gezet, de andere over de software waarmee de auto zelfrijdend wordt gemaakt.

Ten derde blijkt Murati op 16-jarige leeftijd vanuit Albaniƫ naar Canada te zijn verhuisd. Ik vroeg aan Bard of Murati alleen verhuisde, of met haar ouders. Bard antwoordde dat Murati en haar man Sokol in 1993 met hun twee kinderen vluchtten naar Canada. Maar in 1993 was Mira Murati vijf jaar oud en dat is ook in Albaniƫ aan de vroege kant om al een gezin gesticht te hebben. Kortom; er is nog een hoop te verbeteren aan de AI-activiteiten van Google.

Murati en Moritz: America first

Er zit er een opvallende parallel in de levensloop van Mira Murati en Michael Moritz. Beiden kwamen uit een klein Europees land naar Amerika, waar ze de kans kregen hun kennis te vergroten op uitstekende universiteiten om vervolgens hun potentieel te benutten in topondernemingen.

Ik zeg niet dat elke Ethiopiƫr een potentiƫle topondernemer is of dat in elke vluchteling uit Aleppo een hersenchirurg schuilt, maar in de maand dat in Nederland een kabinet valt over een paar duizend extra immigranten per jaar, pleit ik wel voor een rationeel immigratiebeleid. Europa is oud, Aziƫ ook; meerdere werelddelen vergrijzen in hoog tempo. Tegelijkertijd zijn er op voorheen onverwachte plekken mensen die veel kunnen bijdragen aan de wereld, als ze maar de kans krijgen.

Uiteraard kijk ik door een gekleurde bril, want ook ik kwam ooit door een uitwisseling en een studiebeurs vanuit Amsterdam terecht op een universiteit in San Francisco, waar ik internet voor het eerst zag. Moritz en Murati kwamen uit Wales en AlbaniĆ« naar de San Francisco Bay Area. Maar waar in Europa of AziĆ« zouden ze zo welkom zijn geweest als daar? En waar zou hun afkomst zo’n geringe rol spelen? Welke Europese of Aziatische venture capitalist zou een journalist een kans geven als investeerder, of een jonge Albanese vrouw de technische leiding over een miljardenbedrijf als OpenAI? Dat zou ondernemers, stemmers en beleidsmakers te denken moeten geven.

Spotlight 9: Ripple blijft verbazen, maar hoe lang nog?

De grafiek is niet ondersteboven; er waren op Ripple na alleen dalers onder de toonaangevende beleggingen in de tech-sector.

Het was een week vol treurnis en mineur in het tech-hoekje van de beurzen. Maar waar ik een correctie had verwacht op de enorme koerssprong van Ripple na de gerechterlijke uitspraak van vorige week, bleef XRP redelijk stabiel terwijl de andere grote crypto’s, Bitcoin en Ethereum, allebei daalden.

Daarom downloadde ik van Coinmarketcap de koersdata van XRP van de laatste dertig dagen en vroeg Code Interpreter van OpenAI om de koers af te zetten tegen het handelsvolume. Daaruit rolde deze interessante grafiek:

De rode lijn geeft het handelsvolume aan, de blauwe lijn de koers.

Het handelsvolume in XRP is de laatste week enorm afgenomen, na een enorme piek in de dagen direct na de uitspraak van de rechter. De dalende blauwe lijn die de koers weergeeft, loopt nu parallel met de rode lijn van het dalende handelsvolume.

Dat betekent dat de koers niet langer kan worden gestuwd door een toenemende vraag. De beleggers die geloven in XRP houden vast. Maar er komen op de huidige koers niet genoeg nieuwe kopers bij in de markt, om het aantal verkooporders te compenseren. Een verdere correctie van XRP lijkt onvermijdelijk.

En slecht nieuws voor de crypto-enthousiastelingen: wie een jaar geleden XRP kocht, zou zeker blij moeten zijn met een stijging van 105%. Maar dat is nog altijd een stuk minder dan de koerssprong van 160% die Nvidia het laatste jaar maakte, gedreven door de AI-hype die sterke processoren vereist.

Opvallende links deze week

Het Witte Huis heeft vrijdag vertegenwoordigers van zeven leidende bedrijven op AI-gebied uitgenodigd en samen met hen een soort convenant aangekondigd, waarin de bedrijven ondermeer toezeggen om digitale watermerken toe te voegen aan hun systemen. (Dus als het goed is weten we snel wie nu de tekst van wie had gekopieerd over Mira Murati: Bard of CEO Magazine?)

De deelnemende bedrijven zijn de laatste weken regelmatig onderwerp geweest op deze plek, te weten Microsoft (met Bing), Google (Bard), OpenAI (ChatGPT), Anthropic (Claude), Inflection (Pi), Amazon en Meta (LLaMA).

Feitelijk erkent Meta hiermee de voorsprong van OpenAI en hoopt het door zijn technologie open source te maken zoveel ontwikkelaars van buiten het bedrijf aan te trekken, dat het met LLaMA 2 alsnog de achterstand kan inlopen. Een slimme strategie van Meta, die onderscheidend is ten opzichte van de gesloten AI-platformen van OpenAI en Google.

Het blijft verbazingwekkend hoe snel de AI-toepassingen verbeteren. Na tekst en foto’s zijn nu video’s aan de beurt en Twitteraar Nathan Lands deelde een mooi overzicht.

Twee weken geleden beschreef ik mijn twijfel over de jubelverhalen van Mark Zuckerberg over zijn nieuwe app Threads, de AliExpress-versie van Twitter. Toegegeven, door de installed base van Instagram zullen er honderden miljoenen mensen Threads uitproberen. Maar de app is te slordig, saai en voorspelbaar om veel herhaald gebruik te genereren, tenzij er snel verbeteringen in de app worden aangebracht.

Deze journalist legt haarfijn uit wat er allemaal schort aan Threads. Een goed punt: waarom is er alleen een app voor de mobiele telefoon en kan Threads niet op een computer worden gebruikt, als het platform gaat over tekstberichten? Ik ben benieuwd hoe lang het duurt voor de eerste significante updates worden uitgebracht door Meta, want het zou goed zijn als er een serieuze concurrent ontstaat voor Twitter.

Christopher Nolan en Hoyte van Hoytema maken letterlijk en figuurlijk grote films

In al het digitale geweld is filmschrijver en regisseur Christopher Nolan een zegen. Hij filmde het meesterwerk Oppenheimer op 70 millimeter IMAX film en gebruikt geen computertrucen (Computer Generated Images, CGI) in zijn films. Deze video toont hoe de film letterlijk aan elkaar wordt geplakt uit drieƫnvijftig rollen film van drie minuten en vierentwintig seconden elk. In totaal is de film, die drie minuten en negen seconden lang duurt, 17.7 kilometer lang en weegt 272 kilo. Dat is nog eens wat anders dan Love Island op je iPhone kijken.

Nolan vindt CGI ’te veilig, het beeld lijkt niet de dreiging te bevatten van bijvoorbeeld een echte explosie, hoe klein ook’. Hij schiet op film omdat dit het meest lijkt op het beeld dat het menselijk oog waarneemt. Dat en meer is te zien in deze video waarin Robert Downey Jr en Christopher Nolan de meest gestelde vragen op het web over hen beantwoorden.

Ik schrijf dit allemaal in de aanloop naar Zomergasten, volgende week zondag te zien op uw ouderwetse flat screen televisie met als gast de fenomenale director of photography Hoyte van Hoytema. Hij filmde met Nolan onder andere Dunkirk, Tenet, Interstellar en Oppenheimer. En wie komende week Oppenheimer gaat bekijken in de bioscoop; ga naar de IMAX en ik hoor graag hoe het beviel.

Fijne zondag!